13/6/08

Εργασία = Κόστος: H στρεβλή αντίληψη για την "εργασία"


Νομίζω ότι, διαπιστώνεται μία θεμελιώδης αντίφαση στην κατισχύουσα (main stream) πολιτική/επιχειρηματική αντίληψη για την “εργασία” που αναδεικνύεται επαρκώς από το υφιστάμενο πλαίσιο - τυπικό ή άτυπο - των εργασιακών σχέσεων και τις σχετικές προτάσεις πολιτικής για τη μεταρρύθμισή του: ενώ υποδεικνύεται η σπουδαιότητα του παραγωγικού συντελεστή “εργασία” και συνακόλουθα η ανάγκη για αποτελεσματική επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο (οικονομία της γνώσης, καινοτομία), η θεσμική/πολιτική/επιχειρηματική αντιμετώπιση της “εργασίας’ τείνει εμφανώς να παραμελεί τα ποιοτικά της στοιχεία και επιμελώς να επικεντρώνει στο κόστος της αμοιβής της. Επί της ουσίας, η εργασία γίνεται αντιληπτή μόνο ως κόστος και όχι ως ποιοτικός παραγωγικός συντελεστής που συντελεί στην αύξηση της παραγωγικότητας, την ενίσχυση της καινοτομίας και τη βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας. Διόλου απροσδόκητα, οι policy makers και οι επιχειρηματίες επιδιώκουν τη διαρκή συμπίεση του -μισθολογικού και μη - εργασιακού κόστους, ενώ συστηματικά παραβλέπουν την ανάγκη της “εργασίας” για πολλαπλά κίνητρα που στοχεύουν στην αναβάθμισή της (ικανοποιητικοί μισθοί, ισότητα στο χώρο εργασίας, εργασιακά δικαιώματα, φιλικό περιβάλλον εργασίας, κοινωνική υπευθυνότητα…). Η συνειδητή ταύτιση της “εργασίας” με το κόστος (εργασία=κόστος) προκύπτει - μάλλον - από τη στρεβλή αντίληψη ότι υπάρχει κατ’ ανάγκη ευθεία σχέση μεταξύ χαμηλού εργασιακού κόστους και ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου προκύπτει ότι, ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι η διαρκής μείωση του εργασιακού κόστους. Ωστόσο, διατυπώνονται κρίσιμα ερωτήματα για τα οποία δεν υπάρχουν επαρκείς - λογικά θεμελιωμένες - απαντήσεις (υπό αυτή την οπτική): γιατί η Ελλάδα καταλαμβάνει διαρκώς τις χαμηλότερες θέσεις στους δείκτες ανταγωνιστικότητας, ενώ διατηρεί ένα εξαιρετικά χαμηλό κόστος εργασίας; Γιατί η εντυπωσιακή αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων δεν ενισχύει την ανταγωνιστικότητα (που επενδύθηκαν τα κέρδη); Προφανώς, οι απαντήσεις βρίσκονται στις χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας και στην χαμηλή επιχειρηματική κουλτούρα (επιχειρηματικότητα ανάγκης αντί ευκαιρίας). Επομένως, η έμφαση στη μείωση του εργασιακού κόστους εις βάρος κρίσιμων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αρκούντως προβληματική. Επιπρόσθετα, η υποβάθμιση της ποιοτικής διάστασης της εργασίας προκύπτει εναργώς και από τις πολιτικές επιδιώξεις για τη διεύρυνση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας (η συζήτηση έχει αναθερμανθεί μετά την πρόσφατη κοινοτική οδηγία). Ειδικότερα στην Ελλάδα, όπου οι εργασιακές σχέσεις χαρακτηρίζονται από την συνύπαρξη υψηλών θεσμικών ρυθμίσεων (ακαμψίες) και εκτεταμένης ανομίας, η σχετική συζήτηση επιτρέπει στην ανεύθυνη εργοδοσία να μελετά το ενδεχόμενο επέκτασης των ήδη αντικανονικών ωραρίων. Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, πέρα από κρίσιμο ζήτημα πολιτικής οικονομίας, είναι ένα ιδιαιτέρως σημαντικό κοινωνιολογικό θέμα: πώς μπορεί η ‘εργασία’ να αναπαραχθεί αποτελεσματικά, να αναβαθμιστεί και να μην αλλοτριωθεί όταν ο εργασιακός χρόνος υπερισχύει καταλυτικά του ελεύθερου χρόνου;

4 comments:

Greek Rider on 13 Ιουνίου 2008 στις 4:17 μ.μ. είπε...

@Πασχάλη χαίρομαι που υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν ακόμη ψύχραιμα τα πράγματα, ομολογώ ότι αυτή η ψυχραιμία μπορεί να βοηθήσει για την βελτίωση της κατάστασης. Πολλοί άλλοι, μεταξύ των οποίων και εγώ, έχουν χάσει κάθε ελπίδα μετά το μεγαλειώδες Παρόν της Πετραλιά για το 65ωρο στην ΕΕ!

Η αντίληψη που βλέπει τους εργαζόμενους ως κόστος είναι ασφαλώς παρωχημένα παλαιοκαπιταλιστική και αντιπαραγωγική, κάνει κακό και στις ίδιες. Είναι προφανές ότι οι επιχειρήσεις χωρίς πρωτοβουλίες και καινοτομίες των εργαζομένων είναι χαμένες (το έλεγε και ο Καστοριάδης από το 1960-70).

Νομίζω όμως ότι τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Και εγώ πριν από 10-15 χρόνια έγραφα στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, αναλύσεις για την συμφιλίωση των επιχειρήσεων με την εργασία την κοινή πρόοδο, ότι η εργασία δεν είναι κόστος κτλ.

Βλέπω όμως ότι τα πράγματα έχουν χειροτερέψει πάρα-πάρα-πάρα πολύ. Τελικά το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από αυτό που νόμιζα αρχικώς και πολύ πιο δύσκολα ελέγξιμο και μου κάνει μεγάλη εντύπωση που φτάσαμε έως εδώ.

Το επόμενο βήμα πιστεύω βαθύτατα ότι θα είναι μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων εναντίων των απεργιών (πέρα από αυτές που ετοιμάζονται τώρα). Δηλαδή θα πάμε πολλά χρόνια πίσω και ίσως ξανά από την αρχή...

Homo Sapiens on 14 Ιουνίου 2008 στις 12:36 μ.μ. είπε...

Gr,

νομίζω ότι, πράγματι, αυτή η παλαιοκαπιταλιστική και αναχρονιστική αντίληψη παραμένει κυρίαρχη στην ελληνική μικροεπιχειρηματική κουλτούρα με δυσμενείς συνέπειες σε όρους καινοτομίας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας.
Έτσι, οι εργαζόμενοι γίνονται αντιληπτοί μόνον ως κόστος και οι διεκδικήσεις τους ως μόνιμη απειλή για την κερδοφορία των επιχειρήσεων...
Ωστόσο, έχω τη γνώμη ότι η διεκδίκηση για ένα καλύτερα αύριο για τον κόσμο της εργασίας δεν μπορεί να σημαίνει -απλώς- μία αντιπαραγωγική κριτική και επινόηση αποδιοπομπαίων τράγων και φανταστικών εχθρών, αλλά μία συνεπής και δυναμική διεκδίκηση για ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις με επιδίωξη μία ουσιαστική διανομή ευκαιριών, πόρων και κινήτρων προς όφελος της εργασίας...Πρόκειται για ένα γρίφο στη σύγχρονη πολιτική οικονομία: η επινόηση νέων, προοδευτικών πολιτικών που υπερβαίνουν το κλασικό (ψευτο)δίλλημμα: κοινωνική δικαιοσύνη vs οικονομική αποτελεσματικότητα

Left Liberal Synthesis on 15 Ιουνίου 2008 στις 7:53 π.μ. είπε...

Ολοι ζούμε το απαράδεκτο φαινόμενο, μιας ελληνικής οικονομίας,που μεγενθύνεται ,αυξάνει κεδοφορία,αλλά ταυτόχρονα παραμένει δημιουργός θέσεων εργασίας χαμηλών απαιτήσεων.
Η άνεση της ιστογνωρίμιας μας μου επιτρέπει να δίατυπώσω τις εξής παρατηρήσεις.
Προφανώς το φαινόμενο έχει βαθύτερες διαστάσεις,και δεν οφείλεται στην ψυχολογική μαζοχιστική διάθεση του ελληνικού επιχειρείν.
Ο τρόπος που προσεγγίζεται από την δημοσιότητα και την κεντροαριστερα-αριστερά που με αφορά,έχει τον χαρακτήρα είτε αφόρητης ηθικολογίας (να ο κακός ελληνικός καπιταλισμός!!) είτε μια υπόρρητης αναζήτησης ενός νέου κράτους επιχειρηματία που με μία αλά Αλέξη Μητρόπουλο νομική κατωχύρωση θα κατωχυρώσει ένα βέλτιστο μείγμα επιχείρησης έτσι επειδή το θέλει.
Με εκκίνηση το Nordic,όπου είναι δυνατή η υψηλή παραγωγικότητα και υψηλή εργασιακή ποιότητα,καταθέτω και πάλι δημόσια τον προσανατολισμό μου (ανάθεμα πόσο καλά μπορώ να το κάνω ως ιστολόγος) ότι η επιχειρηματικότητα τύπου Nordic είναι Πολτικό Καθήκον της Αριστεράς- Κεντροαριστεράς.
Αν πριν 40 χρόνια η Αριστερά είχε καθήκον να επιβάλει στοιχειώδεις δημοκρατικές λειτουργίες που δεν μπορούσε η συντήρηση (ως όφειλε) ήρθε παλι η ώρα να καταθέσουμε μια πολιτική πλατφόρμα για να επιτύχουμε κάτι πού σε άλλες περιπτώσεις είναι καθήκον άλλων κονωνικό-οικονομικών πλεγμάτων.
Μεταφέρω το ακόλουθο εμπειρικό γεγονός,απευθυνόμενος σε συνομιλητές που μπορούν να αντιλιφθούν ζητήματα στην ανθρώπινη σχετικότητα .
Εχω αρκετά καλή σχέση μια χώρα που έιναι σχετικά ΟΑΣΗ πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης στον Αραβικό Κόσμο.Την Ιορδανία.
Δεν είμαι Gr να παραθέσω τα λινκσ,αλλά χωρίς σταγόνα πετρέλαιο έχει σοβαρότατη ευημερία (please σχετικα...)
Σύντροφοι είναι τελείως άγνωστο ότι αυτή η σχετική ευημερία,οφείλεται στους ΕΝΟΠΛΟΥΣ της Αριστερής ΑΛ Φαταχ (του Αραφατ), που σε μια επίδειξη δαιμονίωδους ικανότητας αντελήφθησαν την αδιανόητη κατάσταση τους ως πρόσφυγες,και σε συμβιβασμό με τον βασιλιά,ανέλαβαν την οικονομία της χώρας αυτής,με τα σημερινά απότελέσματα.
9 στους 10 Ιορδανούς επιχειρηματίες είναι ένας τύπος που πιν 25 χρόνια δεν είχε διαβατήριο,είχα καμιά δεκαριά συγγνείς στις σκηνές,και κανένα μέλλον να διοριστεί σε κανένα Ιορδανικό Δημόσιο.
Η συμβολή αυτής της ομάδας ,στη απορρόφηση κοικωνικών κραδασμών είναι μεγάλη.
Το συμπέρασμα μου είναι απλό.Αν η Αρι-Κεντροαρίστερά δεν αναλάβει το έργο της ποιοτικής αναβάθμησης του επιχειρείν ως πολιτικό στόχο (εννοώ εταιρείες,επιχειρήσεις κλπ) θα παραμείνουμε παραπονιάρηδες ή κυνηγοί στο Ασεπ.
Βέβαιο όταν συντριπτική πλειοψηφία των Πανεπιστημιακών ακίζεται με το πρωτοφανούς επικαιρότητας σύνθημα Εξω οι Επιχειρήσεις από τα Πανεπιστήμια (μπορούμε να βάλουμε την εκκλησία άλα θέλουν, την εφορία,στον στρατο) τότε εγώ ως τυπικός τρελλαμένος Νεοέλληνας μπορώ να πάω για το Κυριακάτικο μπάνιο.
Bye-Bye

John 25aris on 17 Ιουνίου 2008 στις 4:07 π.μ. είπε...

Κάλλιο αργά παρά ποτέ:πολύ ωραία ανάρτηση που εγείρει σοβαρότατα ζητήματα.Ίσως να μην έχω καταλάβει πλήρως κάποια σημεία του κειμένου αλλά θα ήθελα να κάνω μια λίγο "τεχνική"παρατήρηση:η οικονομική θεωρία μας μαθαίνει ότι ο εργατικός μισθός ισούται με την οριακή παραγωγικότητα του εργαζομένου.Δηλαδή όσο πιο πολύ παράγεις τόσο πιο πολύ αμοίβεσαι.Προφανώς και οι ιδεατές συνθήκες των μοντέλων απέχουν πά4ρα πολύ από την ελληνική πραγματικότητα στην οποία εντοπίζονται όλες αυτές οι στρεβλώσεις που αναφέρεις.Όμως νομίζω ότι εξηγεί το γιατί η Ελλάδα έχει ταυτόχρονα πολύ χαμηλό κόστος εργασίας και πολύ χαμηλή ανταγωνιστικότητα.
Θεωρώ ότι δείχνεις το δρόμο για τη λύση του προβήματος σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές, ρυθμίσεις και παρεμβάσεις για να σταματήσει η απαξίωση της εργασίας και να συνειδητοποίησουμε ότι η επένδυση στην εργασία, την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη.Και όσον αφορά το θέμα του ελεύθερου χρόνου το σύστημα της Δανίας μας δείχνει το δρόμο...

Sponsors

Archive

 

Homo sapiens. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com