24/7/08

Η αυτονόμηση του δημόσιου χώρου ως σύγχρονο δημοκρατικό αίτημα



Σκέψεις και σχόλια για τη σημερινή ημέρα...

Στις “ώριμες” -δυτικές- δημοκρατίες (π.χ κεντρική-βόρεια Ευρώπη), η σχέση της “επίσημης” πολιτικής (βλ. κράτος, κόμματα) και του δημόσιου χώρου διαμορφώνεται σε ένα (πολιτικοκοινωνικό - θεσμικό) πλαίσιο ισορροπίας και αυτονομίας. Οι θεσμοί της κοινωνίας των πολιτών (βλ. δημόσιος χώρος) διαθέτουν ισχυρή αυτονομία (αναπτυγμένα δίκτυα αυτό-οργάνωσης των πολιτών) και επιρροή στη σφαίρα του “κοινωνικού”, ενώ οι κρατικο-πολιτικοί θεσμοί (βλ. κόμματα) δρουν -κυρίως- στο πεδίο της “πολιτικής” (διαδικασία λήψης αποφάσεων). Η σύνδεση των δύο αυτόνομων χώρων (δημόσιος χώρος - πολιτική) προκύπτει από την κεντρική κοινωνική και πολιτική στόχευση: την προώθηση του δημόσιου/συλλογικού συμφέροντος. Η ισόρροπη σχέση δημόσιου χώρου και πολιτικής διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για μία αποτελεσματικότερη προσέγγιση της έννοιας του «δημοσίου συμφέροντος» (έννοια με μακρά παράδοση σε τέτοιου τύπου δημοκρατίες). Το προϊόν αυτής της κοινωνικής, πολιτικής, ιστορικής και θεσμικής διευθέτησης είναι η συλλογικότητα και ο ανθρωποκεντρισμός, όπου τα ατομικά (ή/και κομματικά) συμφέροντα υποτάσσονται ή -σαφώς- διαμεσολαβούνται από τα συλλογικά.

Στις “ανώριμες” δημοκρατίες η σχέση δημόσιου χώρου και πολιτικής είναι σαφώς άνιση (υπέρ της δεύτερης). Ο ιμπεριαλισμός του κομματικού φαινομένου σε όλες τις εκφάνσεις του “κοινωνικού”, διαμορφώνει ένα -ασφυκτικά- περιοριστικό πεδίο κινήσεων για αυτόνομες κοινωνικές δράσεις. Επί της ουσίας, η εγχώρια κοινωνία των πολιτών είναι αναιμική, αν όχι ανύπαρκτη. Ο ισχυρός κομματικός έλεγχος στους κοινωνικούς θεσμούς (βλ. πολιτισμός, παιδεία, οικονομία, συνδικαλισμός, αθλητισμός), μέσω ιστορικά θεμελιωμένων δομών και του «προνομίου» της διανομής του δημοσίου χρήματος, δημιουργεί ένα πλέγμα αντικρουόμενων ατομικών - κομματικών συμφερόντων που παράγουν διαφθορά, προσοδοθηρία και διαπλοκή. Στην πολιτική, σε αντίθεση -πιθανώς- με την ελεύθερη οικονομία, δεν υπάρχει ο μηχανισμός της «αοράτου χειρός». Η προώθηση των ατομικών/ κομματικών επιδιώξεων δεν συνεπάγεται συνήθως -ή μάλλον ποτέ- την ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος. Πολιτική και κοινωνική σφαίρα συγχωνεύονται και δημιουργούν μία “αρένα” ατομικών συμφερόντων, επιδιώξεων και φιλοδοξιών, όπου επιβιώνουν οι πιο “καπάτσοι” και δικτυωμένοι.

Οι παραπάνω σκέψεις - προφανώς ευρέως διαδεδομένες- ελάχιστα θα απασχολήσουν τη δημόσια συζήτηση του “πολιτικού συστήματος” στην θερινή του εορτή στα προεδρικά ανάκτορα. Παραδοσιακά, μετά τη μεταπολίτευση, αποθεώνεται η έννοια της δημοκρατικής σταθερότητας και η διαχρονική - αναχρονιστική μάλλον - σύγκριση της δημοκρατίας με τον φασισμό. Οι μετα-δημοκρατικές ανησυχίες ουδόλως απασχολούν το σύστημα, που εκ των πραγμάτων βολεύεται από το status quo, εφόσον, έτσι, ευνοείται η αναπαραγωγή του. Το ουσιαστικό δημοκρατικό πολιτικό διακύβευμα για τους προοδευτικούς πολιτικούς σχηματισμούς, είναι η προάσπιση του δημόσιου χώρου (προσοχή όχι του κράτους), η βαθμιαία αποκλιμάκωση της κομματικής ισχύος (λιγότερο και καλύτερο κόμμα) και του ελέγχου στους κοινωνικούς θεσμούς (για την μεγαλύτερη αυτονομία τους) και η προώθηση (γιατί όχι η επινόηση πρώτα) του δημοσίου συμφέροντος. Δίχως έναν τέτοιου τύπου ριζοσπαστισμό, οι πολιτικές διακηρύξεις για ηθικοποίηση της πολιτικής είναι κενές περιεχομένου. Ο κίνδυνος του Γκραμσιανού πολιτικού μεταμορφισμού είναι δεδομένος (κόμματα ή/ και πολιτικοί με οραματικές διατυπώσεις όταν βρεθούν σε θέση εξουσίας αλλάζουν συμπεριφορά καθώς ενσωματώνονται πλήρως στις παραδοσιακές εξουσιαστικές δομές).

6 comments:

Greek Rider on 24 Ιουλίου 2008 στις 5:41 μ.μ. είπε...

Πασχάλη νομίζω ότι ένα αδιερεύνητο ιστορικό και πολιτικό θέμα είναι ο θάνατος του Χριστόδουλου.

Νομίζω ότι οι μελλοντικοί ιστορικοί θα θέτουν το θάνατό του ως το σημείο καμπής. Πράγματι μέχρι τότε είχαμε ακόμη μια υπολανθάνουσα μάχη μεταξύ δημοκρατίας και φασισμού.

Από τότε και μετά η δημοκρατία δεν έχει αντίπαλο και όπως έλεγε και ο μεγάλος ποιητής "..οι βάρβαροι ήταν μια κάποια λύσις".

Συνεπώς σήμερα ερχόμαστε πλέον αντιμέτωποι με τα μετα-ερωτήματα που θέτεις. Δυστυχώς η δημοκρατικές διαδικασίες και η ωρίμανση των δημοκρατικών μηχανισμών είναι σε εμβρυακό ακόμη στάδιο.

Όμως βλέπω ότι και στο εξωτερικό σε δυτικές δημοκρατίες υπάρχουν εμφανή δημοκρατικά ελλείμματα π.χ. ΕΕ μέσω της έλλειψης σημαντικής ισχύος από το ευρωκοινοβούλιο.

busy bee on 24 Ιουλίου 2008 στις 7:42 μ.μ. είπε...

Ολα αυτά όπως λέει και η διαφήμιση του παριζάκι:..."εν Ελλάδι"!
Ωρα καλή!

cynical on 25 Ιουλίου 2008 στις 9:45 π.μ. είπε...

Καλημέρα Πασχάλη με τα πολύ κατατοπιστικά και συγκροτημενα άρθρα σου. Δυστυχώς, η μόνη έγνοια είναι η σχέση κράτους και οικονομίας και η απεμπλοκή του από την αγορά. Γιαυτά που θίγεις ούτε λέξη. Ανώριμη δημοκρατια όπως λες και ειναι. Πολύ ανωριμη και πολιτες με καμμια αίσθηση του περιεχομένου της λέξης αυτής.

Left Liberal Synthesis on 25 Ιουλίου 2008 στις 11:58 π.μ. είπε...

H περιγραφή είναι ακριβέστατη
Ας μου επιτραπούν οι εξής σκέψεις
1.-Στην κοινωνία μας έχουμε και ένα υπόρρητο ρεύμα κρατικοποίησης αυθεντικών θεσμών του δημοσίου χώρου.πχ
-Η πλειονότητα των ΜΚΟ ,τελικά χρηματοδοτούνται από το κράτος
-Η αυτοδιοίκηση κινούμενη σε ένα ενδογενές πλαίσιο "κρατικής χρηματοδότησης" καταλήγει να είναι μια μηχανή παραγωγής χρεών,χωρίς καμιά αποτίμηση τελικά
-Η πληθώρα των συνδικαλιστικών οργανώσεων τελικά καταλήγει σε "παραμάγαζα",τι ίδια στιγμή που τα πραγματικά δικαιώματα συνεχώς απομειώνονται.
-Τα ίδια ισχύουν στον λεγόμενο ερασιτεχνικό αθλητισμό,πολιτισμό ,που κατα βάθος κοιτάνε τον εκάστοτε υπουργό.
Στο γενικό αυτό ρεύμα,τελικά αυθεντικές διεκδικδήσεις ,καταλήγουν στα κομματικά επιτελεία.
2.-Το ενθαρρυντικό για μένα η διάσπαρτη συγκρουσιακή κατάσταση,που παρότι διασχίζεται από εξωφρενικόυς λαικισμούς,παραγοντισμούς,εν τούτοις περιέχει το σπέρμα μιας νέας κοινωνίας πολιτών.και βεβαίως η ύπαρξη φωνών σαν του HS και όλης της ιστοπαρέας

Homo Sapiens on 25 Ιουλίου 2008 στις 1:35 μ.μ. είπε...

@ greek rider

όντως, ακόμα και σε σχετικά ώριμες δημοκρατίες υπάρχουν δημοκρατικά ελλείματα που συνδέονται κυρίως με θεσμικές ανεπάρκειες ως προς την κοινωνική λογοδοσία και αντιπροσώπευση, τον κοινωνικό έλεγχο και τη συμμετοχικότητα. Πρόκειται, λοιπόν, για μετα - δημοκρατικά προβλήματα (το θεσμικό σύστημα της Ε.Ε έχει εμφανή δημοκρατικά ελλείμματα. Ωστόσο, στο κείμενο ήθελα να επισημάνω τη σχέση δημόσιου χώρου/ κοινωνίας των πολιτών και επίσημης πολιτικής, που αναμφίβολα σε ωριμότερες δημοκρατίες από την δική μας είναι περισσότερο ισόρροπη.

@ busy bee
Καλώς όρισες στο blog. Καταπληκτική η γελοιογραφία με τον Μαρξ να γράφει διαγώνισμα!

@ Cynical

για την έγνοια που αναφέρεις, νομίζω ότι όσο ώριμη δημοκρατία έχουμε, άλλο τόσο ώριμη φιλελεύθερη οικονομία έχουμε (συχνά γίνεται λόγος στο blog και σε γειτονικά ιστολόγια για τον συντεχνιακό - παρεοκρατικό καπιταλισμό μας)

@ lls
έχεις δίκιο για τη λειτουργία πολλών ΜΚΟ..Τεράστιο πρόβλημα. Ακόμα και η εγχώρια αναιμική κοινωνία των πολιτών με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνδέεται με το κράτος. Καλή ιδέα για ανάρτηση..

Nikos Lioliopoulos on 27 Ιουλίου 2008 στις 9:27 π.μ. είπε...

Ο συνδυασμός της περιγραφής στο κείμενο της ανάρτησης , με τις παρατηρήσεις του φίλου LLS στο σχόλιο του , θα έλεγα ότι δίνει μια επακριβή αποτύπωση πτυχών της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.
κατά τη γνώμη μου.
Καλημέρα.

Sponsors

Archive

 

Homo sapiens. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com