2/4/09

Μιντιακός λαϊκισμός


Για την οικονομία της συζήτησης ας υποθέσουμε ότι, με τον όρο "λαϊκισμός" νοείται η διαδικασία δημόσιας τεκμηρίωσης διαδεδομένων πλανών και κατασκευής "λογικών" ψευδαισθήσεων από όσους διαμεσολαβούν στη διαμόρφωση της "κοινής γνώμης" (media, δημοσιολόγοι, πολιτικοί). Υπό αυτή την έννοια, ο λαϊκισμός αφενός επιβεβαιώνει και αναπαράγει κοινωνικές συγχύσεις, παρανοήσεις και ιδεοληψίες και αφετέρου δημιουργεί νέους βολικούς - λογικούς μύθους (εύκολα αντιληπτούς και κατανοητούς από τους πολίτες).
Ο φαύλος κύκλος των παρερμηνειών, των παρανοήσεων και του ανορθολογισμού συνιστά το τυπικότερο γνώρισμα του δημόσιου διαλόγου που διεξάγεται στο χώρο των media ∙ δημόσιος διάλογος που συνήθως εντυπώνει στο συλλογικό νου στρεβλές "κοινωνικές πραγματικότητες". Διόλου τυχαία βέβαια, ο ορθός λόγος και η επιστημονική εξειδίκευση έχουν -τις περισσότερες φορές- εκτοπιστεί από το δημόσιο διάλογο προς όφελος επαγγελματιών-ημιμαθών (δήθεν ευρυμαθών) τηλεδημοσιολόγων και πολιτικών με πρωτόγονη (ή καθόλου) πολιτική σκέψη. Άλλωστε, σημασία δεν έχει το είδος και η ποιότητα του λόγου αλλά η εκφορά (ποιος λέει κάτι και με τι τρόπο) και η "εμπορευσιμότητά" του (αρκεί να πουλάει).
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα προς συζήτηση. Π.χ ένα από μία προσωπική μου εμπειρία. Σε μία πρόσφατη-σύντομη τηλεοπτική μου εμπειρία, μου έγινε μία ερώτηση για την ανεργία και τις χαμηλές αμοιβές των νέων (διατυπωμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργεί ως παρότρυνση για την έκφραση απογοήτευσης, κακομοιριάς και αντίδρασης για την άδικη κοινωνία...) Η προσπάθεια εξήγησης μερικών κρίσιμων θεμάτων, όπως η θεσμική διάρθρωση της αγοράς εργασίας, το αντιπαραγωγικό πρότυπο του ελληνικού μικροκαπιταλισμού (επιχειρηματικότητα ανάγκης), τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας, η ελλιπής επένδυση στην γνώση/καινοτομία και η αναποτελεσματικότητα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης "συγκίνησαν" αρκετά λιγότερο π.χ. από τις αιτιάσεις γνωστού πανελίστα βουλευτή για τα "κακά" της παγκοσμιοποίησης, του διεθνούς εμπορίου, των επιχειρηματιών, της αγοράς, της Ε.Ε και του ευρώ!
Επίσης, με αφορμή την επικαιρότητα, διάσημοι τηλεμαϊντανοί πολιτικοί, ως κοινωνιολόγοι της πιάτσας!, φωνασκούν καθημερινά για την "κατάρα" των μεταναστών και διατυπώνουν -βλακωδώς και σκοπίμως- την απόλυτη συσχέτιση εσωτερικών κοινωνικών προβλημάτων (βλ. ανεργία, εγκληματικότητα) με τη μετανάστευση. Ή, επίσης βλακωδώς, διατυπώνουν διαρκώς την ανάγκη ενίσχυσης της καταστολής ως τη μόνη αποτελεσματική θεραπεία για την εγκληματικότητα. Οι ίδιοι, ως αυτόκλητοι εργολάβοι υπερασπίσεως του έθνους και της πατρίδας και προπαρασκευαστές της έγερσης των Ελλήνων!, ανακυκλώνουν σε κάθε εθνική επέτειο (με αφορμή τις συζητήσεις για την 25η Μαρτίου) το "δίκαιο του αίματος", στρεβλώνοντας και υποβαθμίζοντας κάθε σοβαρή συζήτηση για τις θεσμικές και πολιτικές υποχρεώσεις ενός σύγχρονου κράτους δικαίου.
Υπάρχει μία κυρίαρχη τάξη ημιμαθών τηλεδημοσιολόγων που βρίσκεται στην πρωτοπορία της δημόσιας αναπαράστασης της πραγματικότητας. Η συχνότητα επανάληψης και η ένταση των τηλεοπτικών μηνυμάτων τεκμηριώνουν τις διανοτητικές συχγύσεις και αστοχίες και εκπαιδεύουν την κοινή γνώμη στη "λογική" του συρμού. Κατά μία μαρξιανή ανάλυση, το μιντιακό σύστημα, ενταγμένο στο πλαίσιο ενός κακού ανταγωνισμού ποιότητας και ιδεολογικά προσανατολισμένο στον εύκολο και άκριτο λόγο, λειτουργεί ως μηχανισμός παραγωγής ανεστραμμένων ειδώλων της πραγματικότητας. Συχνά, η κατασκευασμένη απόκλιση της πραγματικότητας από την μιντιακή αναπαράστασή της είναι πολιτικώς βολική, εφόσον ευνοεί τη γενική δαιμονοποίηση (αποδιοπομπαίοι τράγοι), ώστε να αιτιολογούνται επαρκώς οι διαχρονικές εγχώριες αδυναμίες.
Η αντιμετώπιση του λαϊκισμού είναι δύσκολη. Απαιτεί μία ευρεία κοινωνική διεργασία ώστε να διαμορφωθούν νέα κεντρικά υποκείμενα δημόσιας κριτικής. Ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων (υπάρχουν πια?) είναι εξαιρετικά σημαντικός. Όπως και ο ρόλος των νέων μορφών επικοινωνίας και δημόσιου διαλόγου (π.χ blog).

6 comments:

Left Liberal Synthesis on 2 Απριλίου 2009 στις 1:33 μ.μ. είπε...

HS
Σχεδον τηλεπαθητικά διατυπώνεις και την δικη μου άισθηση.
Παρα ταύτα έχω (τελευταία κυρίως)ότι και στα ιστολόγια,αρχίζει να ενδημεί το φαινόμενο.
Είναι κατανοητό η κρίση ,διογκωνει τα αρνητικα συναισθήματα.
Αλλά τα ιστολόγια ,τουλάχιστον προσπαθειας,λιγοστευουν.
Οι απλοικότητες θριαμβέυουν παντού.
Δύσκολες εποχες από πολλες αποψεις
θα τα πουμε ελπιζω

Homo Sapiens on 2 Απριλίου 2009 στις 2:20 μ.μ. είπε...

Γιάννη,

κι εγώ αυτό νομίζω. Ειδικά, αν δούμε το περιεχόμενο και τα μηνύματα που διαδίδουν blog με χιλιάδες αναγνώστες θα απογοητευθούμε. Δυστυχώς, ενώ δίνουν μία δυνατότητα για δημιουργία διαλόγου και ομάδων-κοινοτήτων που αλλιώς δεν θα υπήρχαν, καθώς και μία καινοτόμα παρέμβαση στο δημόσιο λόγο, δεν αξιοποιούνται καταλλήλως.
Προσωπικά, αισθάνομαι πολύ όμορφα και για τις δικές μας συναντήσεις- συζητήσεις και για την ομάδα της G700.
Είναι παραδείγματα που ήθελα να δω να ξεφυτρώνουν από παντού...

katerina on 2 Απριλίου 2009 στις 5:10 μ.μ. είπε...

Πασχάλη μου καλως ήρθες απο τας Ευρώπας.
Μωρέ να ήταν μόνο μιντιακός ο λαϊκισμός... παλευοταν...
Αλλά είναι πια μια λοιμώδης αρρώστια, αυτή η κολακεία των αδυναμιών μας... που έχει διαβρώσει τα πάντα, που έχει διαφθείρει τα πάντα. Που δεν είναι πια προπετασμα καπνού, αλλά πολύ πυκνός καπνός πια, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολογητα. Και πάνω απο όλα, να μας γλυψει, να μας ναρκώσει για το ...ποιος φταιει, αντί να μας δειξει το ειδωλο μας στον καθρεφτη.
Το θυμικό, το συναισθημα μας να ικανοποιηθεί και όλα καλά...

Με τρομαξε ο λαϊκισμός του Προεδρου της Δημοκρατίας...
Με τρομαξε ο λαικισμός του σημερινού κεντρικού συνθηματος της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ...
Αυτόν αναπαράγουν και τα media, αλλά και όλοι αυτοί που υποτιθεται ότι διαφοροποιούνται, ότι πετροβολάνε τα ΜΜΕ, ακριβώς μιμουμενοι και αναπαραγοντας τις λαικιστικες, θωπευτικές πρακτικές τους.
Αλλωστε πάντα ο λαικιστής ήταν ο καλυτερος και ο πιο πιστός πελάτης του "λαού"

Τα λέμε αυριο...

Ανώνυμος είπε...

Δεν σε γνωριζω φιλε μου, μα θελω να σε ρωτησω κατι.
Για ποιον γραφεις ; Για σενα και τους λιγους ή για τον απλό κοσμό ; Για αυτούς που με βδελυγμια αποποιείσαι ή για αυτούς που θέλεις να έχεις μαζί σου ;
Οι απόψεις σου νομίζω ότι πρέπει να εκφραστούν με τρόπο πιο προσιτό, πιο ευχάριστο στους κοινούς θνητους.

....UG

Homo Sapiens on 4 Απριλίου 2009 στις 12:48 μ.μ. είπε...

Φίλε ανώνυμε,

Τα ερωτήματά σου είναι πολύ σοβαρά για να προσπαθήσω να τα απαντήσω σε λίγες γραμμές.

Η απόφαση για τη δημόσια καταγραφή απόψεων, ικανοποιεί μία προσωπική ανάγκη για τον καθένα. Είναι κατά κάποιο τρόπο μια μορφή εκδήλωσης της προσωπικής μας ματαιοδοξίας. Και δεν τον λέω με τη συνήθη αρνητική έννοια, αλλά με την έννοια της φιλοδοξίας να ασκήσουμε μία δημιουργική επιρροή στον κοινωνικό μας περίγυρο. Αυτή είναι νομίζω μία πολύ ειλικρινής απάντηση και δεν νομίζω ότι θα διαφωνήσει κάποιος συνιστολόγος επί της ουσίας.
Ο τρόπος γραφής είναι μοναδικός για τον καθένα. Πίστεψέ με έχει αξία και ουσία, όταν είναι αυθεντικός και ειλικρινής. Όταν απλά βγάζεις τον εαυτό σου.


Τώρα, τελικά τι είδους επιρροή ασκεί ο καθένας, ποιοι τον διαβάζουν και τι κομίζουν από αυτή την ανάγνωση, είναι δύσκολο να απαντηθεί.
Θα μπορούσες κι εσύ πεις τη σκέψη σου.

Όπως και να έχει το σχόλιό σου και η παρατήρησή σου είναι σημαντικά και σ' ευχαριστώ...

gerasimos on 23 Απριλίου 2009 στις 12:19 μ.μ. είπε...

Βάσει ποιων κριτηρίων μετριέται άραγε η ποιότητα ζωής της κάθε γενιάς; Aν υπάρχουν κάποια γενικώς αποδεκτά κριτήρια (που δε νομίζω), μένουν αναλλοίωτα και απαράλλαχτα από γενιά σε γενιά; Έχουμε εδώ νομίζω ένα μείζον ζήτημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί...

Κατά τα άλλα αξιόλογο το ιστολόγιό σου. Πρόσεξε μόνο, γιατί η διετής εμπειρία μου στα blogs μου έχει δείξει πως δεν πολυαξίζουν τον κόπο. θα σου πρότεινα να βρεις και άλλους, αξιολογότερους δίαυλους επικοινωνίας και έκφρασης. ;-)

ΥΓ: Στο προφίλ, στα 'αγαπημένα σου βιβλία', θα έλεγα ότι το 'its' στο 'The open society and its enemies' δε χρειάζεται απόστροφο.

Sponsors

Archive

 

Homo sapiens. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com