28/5/09

Διλήμματα και δημιουργική καταστροφή



Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε;

To δίλημμα που διατυπώνει ο κ. Γ.Παπανδρέου έχει πραγματικό πολιτικό ενδιαφέρον∙ ειδικώς εφόσον υποτεθεί ότι απευθύνεται αφενός στο εκλογικό σώμα, αφετέρου -όμως- στο ίδιο το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Τα πολιτικά συνθήματα (καλώς) υπάρχουν για να κινητοποιούν το πολιτικό αισθητήριο, το θυμικό, το βιωματικό και συνειδησιακό κόσμο του πολίτη. Ωστόσο, τα προεκλογικά διλήμματα αποκτούν ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο όταν αναδεικνύουν εναλλακτικές επιλογές, νέα διλήμματα πολιτικής και νέα πεδία κοινωνικής/ πολιτικής διαπραγμάτευσης. Υπό αυτή την έννοια, η κυβερνητική αλλαγή είναι αναγκαία, πλην όμως όχι ικανή συνθήκη για την πολιτική αλλαγή. Η πολιτική αλλαγή συναρτάται με την ικανότητα του νέου κυβερνητικού υποκειμένου να αποκλίνει (change paradigm) από το κυρίαρχο πρότυπο πολιτικής και τις θεσμικές/ πολιτικές προεκτάσεις του (path dependence) και να εξηγεί στους πολίτες την αναγκαιότητα και τη λογική αυτής της απόκλισης.

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. -ορθώς- προτίθεται να προωθήσει την εφαρμογή ενός νέου, πρωτοποριακού παραγωγικού - αναπτυξιακού μοντέλου. Ωστόσο, «το πέρασμα» στην πράσινη οικονομία προϋποθέτει (συχνά επίπονες) οικονομικές/ πολιτικές αλλαγές. Ποια είναι τα νέα διλήμματα πολιτικής που αναδεικνύονται και πώς διευθετούνται τα νέα κοινωνικά ζητήματα;
H ανακατανομή των εθνικών πόρων, η διαμόρφωση νέων κινήτρων, η στροφή της «εθνικής προσπάθειας» στην πράσινη ανάπτυξη και η αλλαγή του παραγωγικού status quo προϋποθέτουν σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος και κοινωνική θυσία, εφόσον προβλέπεται μεταφορά πόρων και κινήτρων από μη παραγωγικούς - μη ανταγωνιστικούς τομείς σε νέες οικονομικές δραστηριότητες. Το βραχυπρόθεσμο κόστος - και μέχρι να αποδώσει οικονομικά οφέλη η παραγωγική αναδιάρθρωση- που θα επωμιστεί η μη ανταγωνιστική εργασία πρέπει να αντισταθμιστεί από την λειτουργία ενός ανανεωμένου και ισχυρού κοινωνικού κράτους, ικανού να αποζημιώνει τους χαμένους των παραγωγικών αναδιαρθρώσεων και να προσφέρει επαρκείς επιλογές κατάρτισης και επανεκπαίδευσης.
Επιπρόσθετα, η επιτυχία της μετάβασης σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο προϋποθέτει ριζοσπαστικές αλλαγές στο τρίγωνο «κράτος - πανεπιστήμια - επιχειρηματικότητα»: α) ευέλικτη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση που κατανέμει τους εθνικούς πόρους στη βάση της αξιολόγησης δαπάνης - αποτελέσματος β) υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια που αξιοποιούν αποτελεσματικά τους εθνικούς πόρους και «επικοινωνούν» δημιουργικά με την αγορά εργασίας και τις νέες παραγωγικές ανάγκες, γ) επιχειρηματικότητα ευκαιρίας που επιδιώκει την κερδοφορία όχι στη σκιά του πελατειακού κράτους (στημένες δουλειές με το δημόσιο) και στη διαρκή συμπίεση του εργατικού κόστους, αλλά στην επένδυση στους νέους «εργάτες γνώσης» και στην καινοτομία. Τα παραπάνω προϋποθέτουν τρομακτικές θυσίες: διάλυση του πελατειακού κράτους και της προσοδοθηρίας, αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, σύγκρουση με τη μετριοκρατία και τις δυνάμεις του status quo στα πανεπιστήμια, κατάρρευση του παρεοκρατικού καπιταλισμού και σύγκρουση με την επιχειρηματική κουλτούρα «της αρπαχτής».
Η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου σε μία σύγχρονη δημοκρατία είναι μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Απαιτεί θυσίες, συγκρούσεις και δημιουργικές καταστροφές, καθώς θίγει ολόκληρο το πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό σύστημα (κοινωνικό κράτος, δημόσια διοίκηση, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις…).Οι εναλλακτικές επιλογές, τα νέα διλήμματα, το κόστος-όφελος της παραγωγικής αναδιάρθρωσης συνιστούν την ουσία της πολιτικής. Μπορούν να γίνουν αυτές οι αλλαγές; Μπορούν να προωθηθούν αυτές οι δημιουργικές καταστροφές; Αν όχι, τότε πραγματικά βουλιάζουμε…

14 comments:

Ανώνυμος είπε...

mas eleipse auti i foni...pou xathikes?

gerasimos on 28 Μαΐου 2009 στις 11:44 π.μ. είπε...

Bουλιάζουμε αλλά δεν αλλάζουμε... και μια και μιλάς για το 'αναπτυξιακό μοντέλο' του ΠΑΣΟΚ καλό θα ήταν να σταθούμε για λιγάκι και να αναρωτηθούμε, τι σημαίνει άραγε 'ανάπτυξη';

Homo Sapiens on 28 Μαΐου 2009 στις 1:00 μ.μ. είπε...

Ανώνυμε, διάβασμα, δουλειά και έλλειψη ελεύθερου χρόνου...θυσία για λίγο καιρό το blogging :)...

Y.Γ. Αλήθεια, γιατί ανώνυμος?

Homo Sapiens on 28 Μαΐου 2009 στις 1:15 μ.μ. είπε...

Γεια σου Γεράσιμε,

η συζήτηση περί ανάπτυξης είναι πολύ σημαντική.

Συμφωνώ με την κριτική σου στάση. Έχω κι εγώ αρκετές επιφυλάξεις ως προς την οικονομική διάσταση της ανάπτυξης (δηλαδή από τον main stream ορισμό της οικονομικής ανάπτυξης).

Αντιλαμβάνομαι την ανάπτυξη ως μία περισσότερο σύνθετη και πολύπολοκη διαδικασία, ως ένα ποιοτικότερο όρο, ο οποίος επιγραμματικά αφορά στην ικανότητα του κοινωνικοοικονομικού συστήματος να ικανοποιεί όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα τις ανάγκες (πολιτικές, οικονομικές,πνευματικές κοινωνικές) όλων των πολιτών, εναλλακτικά να βελτιώνει το βιοτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τους επίπεδο, σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο ίσων ευκαιριών, ελευθερίας και δημοκρατικών επιλογών, όπου τα κοινωνικά βάρη και τα κοινωνικά οφέλη θα διανέμονται με δίκαιο τρόπο μεταξύ των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και των διαφορετικών γενεών.

Gμόσιος on 28 Μαΐου 2009 στις 3:49 μ.μ. είπε...

αλλάζουμε ή βουλιάζουμε μάγκες. Όλοι. Εγώ, εσείς, εμείς και οι άλλοι. Ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω.

ikor on 28 Μαΐου 2009 στις 4:41 μ.μ. είπε...

Μου έλειψες HS!

Σωστά το θέτεις: το θέμα είναι ποιοι πρέπει ν' αλλάξουν, για να μη βουλιάξουμε.

Επίσης, το θέμα είναι ποιοι θα βουλιάξουν, αν δεν αλλάξουμε!

Σε κάθε περίπτωση, οι απαιτούμενες συγκρούσεις είναι τεράστιες. Με βραχυπρόθεσμο κόστος και μακροχρόνιο όφελος!

Homo Sapiens on 29 Μαΐου 2009 στις 11:22 π.μ. είπε...

@gμόσιος

...καιτα σωσίβια είναι λίγα :)

Homo Sapiens on 29 Μαΐου 2009 στις 11:26 π.μ. είπε...

@ikor,

Καλημέρα φίλε μου,

όσο καθυστερούμε να αλλάξουμε, το μόνο βέβαιο είναι ότι όλο και περισσότεροι θα βουλιάζουν. Το καράβι έχει αρχίσει εδώ και καιρό να βυθίζεται...ή θα αλλάξουμε τροπάρι και θα το σώσουμε, ή θα βουλιάξει το καράβι και θα μαλώνουμε άγρια για τις σωσίβιες λέμβους...και όποιος πρόλαβε πρόλαβε!

Χρειάζεται η ανάπτυξη ενός συλλογικού αισθήματος αυτοσυντήρησης!

katerina on 1 Ιουνίου 2009 στις 11:10 μ.μ. είπε...

Πασχαπη μου καλώς σε βρισκω και πάλι στις επάλξεις.
Πολύ ενδιαφερον το ποστ σου, μονο που θα ήθελα ...να σημειωσω κάτι. Αυτό το "ή" , το διαζυκτικό "ή", που βέβαια για καθαρά επικοινωνιακους λόγους βάζει η διαφημιστική εταιρια που εχει αναλάβει την καμπανια του ΠΑΣΟΚ, ειναι λάθος.
Αν ήθελε στοιχειωδώς να προσεγγισει στην πραγματικότητα και όχι απλά να διεγειρει το συναισθημα και φοβικά συνδρομα, θα έπρεπε να βάλει αυτό το ...ειτε.
Γιατί πολύ απλά μπορουν να συμβουν και τα δυο.

Πασχάλη, κανεις δεν θέλει αν αλλάξει. Και πάνω απο όλα δνε θέλει ο πολίτης να αλλάξει.
όλα αυτά που τωρα βλέπουμε ειναι παθογενειες πολλών ετων, νοοτροπιες και κουλτουρες ...όχι μονο πολιτικών, αλλάβασικά ΠΟΛΙΤΩΝ, εδώ και παρα πολλά χρονια. Ποιος θα μας αλλάξει Πασχαλη; Ποιος;;;
Τεραστια η δυναμη της αδρανειας φίλε μου. Την αδρανειας του καθενός μας.

Nikos Lioliopoulos on 2 Ιουνίου 2009 στις 9:26 π.μ. είπε...

Όντως χαθηκαμε...
Το "αλλάζουμε ή βουλιάζουμε " ειναι ενα πολυ εξυπνο και πετυχημενο διαφημιστικο σλογκαν, το οποιο εκτος απο την σκοπιμοτητα του να δωσει εμφαση στην ανάγκη αλλάγης στην πολιτικη μας κατασταση, εξυπηρετισε κατα την γνωμη μου και την ανάγκη διακριτικης απεμπλοκης του ΠΑΣΟΚ απο το αθλιο και ευτυχως ελαχιστα πετυχημένο:"σοσιαλισμος ή βαρβαροτητα".

Meropi on 4 Ιουνίου 2009 στις 9:00 π.μ. είπε...

Homo Sapiens μου, καλημέρα.
Είχα καιρό να περάσω από δω. Κακώς. Μου άρεσε πολύ το ποστ σου και ιδιαίτερα το πιο κάτω απόσπασμα "διάλυση του πελατειακού κράτους και της προσοδοθηρίας, αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, σύγκρουση με τη μετριοκρατία και τις δυνάμεις του status quo στα πανεπιστήμια, κατάρρευση του παρεοκρατικού καπιταλισμού και σύγκρουση με την επιχειρηματική κουλτούρα «της αρπαχτής».
Αμήν και πότε. Θα έχουν άραγε τα κόμματα εξουσίας τη δύναμη να προχωρήσουν σ' αυτά? Για τη ΝΔ αμφιβάλλω. Μένει να δούμε αν θα την έχει το ΠΑΣΟΚ.

Homo Sapiens on 4 Ιουνίου 2009 στις 9:57 π.μ. είπε...

Γεια σου Κατερίνα,

Πράγματι, η δύναμη της αδράνειας είναι πανίσχυρη. Η κουλτούρα της στασιμότητας δεν ενδημεί μόνο στο ανώριμο πολιτικό μας σύστημα, αλλά και στις ατομικές συμπεριφορές. Άλλωστε, σε ένα πελατειακό και κομματικό κράτος -κατά κανόνα- η πολιτική ανωριμότητα βρίσκεται σε σχέση αλληλεξάρτησης με την κοινωνική ανωριμότητα.

Υπάρχει ένα αινιγματικό ερώτημα: η πολιτική "εκπαιδεύει" τους πολίτες ή οι πολίτες "εκπαιδεύουν" την πολιτική; Σε κράτη με αδύναμη κοινωνία των πολιτών -πιθανώς- οι πολίτες αναμένουν από το κράτος να παίξει αυτό τον ρόλο, αν και συνήθως αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορεί να το κάνει αποτελεσματικά. Σε κράτη με περισσότερο ισόρροπη σχέση κράτους-κοινωνίας, υπάρχουν αμφίδρομες σχέσεις: και το κράτος διαμορφώνει κίνητρα για κοινωνική αλλαγή και η κοινωνία ασκεί πίεση για θεσμικές-πολιτικές αλλαγές.

Η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών, είναι σαφώς μία σωστή προοπτική. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτό το θέμα, η εγχώρια ΚτΠ φαίνεται ότι συχνά δεν μπορεί να απαλλαγεί από την κουλτούρα της εξάρτησης και της πελατειακής λογικής.

Homo Sapiens on 4 Ιουνίου 2009 στις 10:01 π.μ. είπε...

Γεια σου Νίκο,

Και τα δύο συνθήματα είναι εύστοχα στο βαθμό που ενθαρρύνουν μία σοβαρή πολιτική συζήτηση για το τι σημαίνουν τα διλήμματα αυτά. Τι είναι σοσιαλισμός και τι βαρβαρότητα? Ποιο είναι το status quo που μας βουλιάζει και ποιο το περιεχόμενο της αλλαγής. Πέρα από πολιτικά κλισέ και αναπαραγωγή γνωστών επιχειρημάτων, δεν νομίζω ότι έγινε ουσιαστική συζήτηση.

Οπότε, αν και έχουν μία δυναμική τα διλήμματα αυτά, κατά κανόνα αναλύονται στο πλάσιο της πολιτικής επικοινωνίας και του εντυπωσιασμού με αποτέλεσμα να ¨εξατμίζεται" η πραγματική πολιτική ουσία που ενυπάρχει σε αυτά.

Homo Sapiens on 4 Ιουνίου 2009 στις 10:07 π.μ. είπε...

Γεια Μερόπη,

Αν και έχουμε καιρό να τα πούμε, δεν χανόμαστε :)

όπως, έγραψα και στο ποστάκι, η κυβερνητική αλλαγή είναι αναγκαία, πλήν όμως όχι ικανή συνθήκη για την πολιτική αλλαγή. Ωστόσο, η συγκυρία είναι τέτοια (οικονομική κρίση, περιβάλλον, επερχόμενη ασφαλιστική κρίση κλπ) που το κόστος διατήρησης του κοινωνικού και πολιτικού status quo θα γίνεται σταδιακά μεγαλύτερο από το κόστος της αλλαγής του. Υπάρχειη προσδοκία ότι, μία προοδευτική κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία θα έχει μεγαλύτερα περιθώρια για να προωθήσει αλλαγές.

 

Homo sapiens. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com