Ένα από τα κυρίαρχα συμπτώματα των -θεσμικά- ανώριμων δημοκρατιών είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς.Υπάρχει μία γενικευμένη δυσπιστία ως προς την ικανότητα των θεσμών να “παράγουν” κοινωνικώς επιθυμητά αποτελέσματα (δημόσιο συμφέρον) και μία ευρύτερη αντίληψη ότι η λειτουργία τους -κατά κανόνα- υπαγορεύεται από πολιτική σκοπιμότητα και όχι από καθιερωμένους κανόνες και δημοκρατικές αρχές/αξίες (βλ. διαφάνεια, κοινωνική λογοδοσία, ισότητα)
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς είναι ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά θεμελιωμένη (ιστορική συγκρότηση πολιτικού συστήματος, πελατειακό/κομματικό κράτος, ισχνή φιλελεύθερη παράδοση…) και σαφώς δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Ωστόσο, τα συμπτώματα της πολιτικής, ηθικής και θεσμικής κατάπτωσης της τελευταίας περιόδου υποδεικνύουν μία «ποιοτική» επιδείνωση της κατάστασης: μετάβαση από την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς στη θεσμική ανυποληψία. Έτσι, η γενικευμένη «έλλειψη εμπιστοσύνης» πλαισιώνεται από την περιφρόνηση, την έλλειψη σεβασμού και την προσβλητική αδιαφορία στους δημοκρατικούς θεσμούς.
Η μετάβαση στην κατάσταση της «θεσμικής ανυποληψίας» ξεκινά «από τα πάνω». Το κλείσιμο της Βουλής και η εξόφθαλμη χειραγώγηση της Δικαιοσύνης από την κυβέρνηση είναι δύο ενδεικτικά παραδείγματα από την πολιτική συγκυρία. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος να ενισχυθεί η κατάσταση της θεσμικής ανυποληψίας και «από τα κάτω». Η αδιαφορία, η απάθεια, η παραίτηση και η ψευδαίσθηση της τιμωρίας του πολιτικού συστήματος, όπως προκύπτουν από την ενθάρρυνση ενός ευνοϊκού κλίματος υπέρ της αποχής, ειδικώς μεταξύ των νεότερων ηλικιών, συνιστούν μία σπασμωδική, βολική και άστοχη επιλογή. Η θλιβερή συγκυρία δεν παράγει μόνο αισθήματα απογοήτευσης και αδιαφορίας, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως κίνητρο για δυναμική ενεργοποίηση και κοινωνική αντίδραση, υπό την έννοια ότι αυξάνει τη σχετική αξία της δημοκρατικής συμμετοχής.
Επομένως, είναι κρίσιμο να ανακοπεί «από τα κάτω» η κατάσταση της θεσμικής ανυποληψίας που διαμορφώνει η ανικανότητα και η προκλητική αδιαφορία των «από πάνω». Η ατομική υπευθυνότητα και η κοινωνική ωριμότητα μπορούν να αναχαιτίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής ανωριμότητας. Υπό αυτή την έννοια, η μαζική συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές μπορεί να ιδωθεί ως ενεργοποίηση ενός συλλογικού δημοκρατικού αισθήματος αυτοσυντήρησης. Ειδικώς, αν συνοδευτεί από τη διαμόρφωση μίας ισχυρής εγχώριας προοδευτικής πλειοψηφίας και μιας ουσιαστικής αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών στην Ε.Ε.
2 comments:
Αυτή η θεσμική ανυποληψία μας έχει οδηγήσει, ως κοινωνία, και σε μια γενική κοινωνική απαξία. Τις προάλλες έκανα παρατήρηση σ’ ένα παλληκάρι γιατί στάθμευσε το αυτοκίνητο του σε θέση αναπήρου, γιατί βαριόταν να πάει πιο μακριά να παρκάρει. Μου απάντησε «Δεν βλέπεις κυρία μου τι ανηθικότητα επικρατεί γύρω σου και μου ζητάς εμένα να είμαι ηθικός?»
Είθε να αρχίσουμε να παίρνουμε τα πάνω μας ως κοινωνία. Καιρός είναι πια.
"Η ατομική υπευθυνότητα και η κοινωνική ωριμότητα μπορούν να αναχαιτίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής ανωριμότητας. Υπό αυτή την έννοια, η μαζική συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές μπορεί να ιδωθεί ως ενεργοποίηση ενός συλλογικού δημοκρατικού αισθήματος αυτοσυντήρησης."
Η υπευθυνότητα και η ωριμότητα στις οποίες αναφέρεσαι σε ποιά "κλίμακα" μετριούνται; Το σημείο αναφοράς είναι η "δημοκρατία" στην ιδεατή της ή στη ζητόυμενη μορφή της; Αν είναι έτσι τοτε νομίζω ότι ο πολίτης σε μεγάλο ποσοστο (ασφαλώς όχι όλοι) "αποδεικνυει" την ατομική του υπευθυνότητα καθημερινά (όπως και οι πολτικοι και τα πολιτικά κόμματα). Οσο για την ωριμότητα..
Πώς μπορείς να διαχωρίσεις την ατομική σφαίρα (υπευθυνότητα) και την κοινωνική σφαίρα (ωριμότητα) από την πολιτική;
Αιασθημα αυτοσυντήρησης σίγουρα. Συλλογικό δημοκρατικό όμως; Από που προκύπτει ότι διαθέτουμε τετοιο;
ΥΓ. Μιλώ βεβαίως εκ των υστερων γνωριζοντας ήδη το ποσοστο αποχής.
Δημοσίευση σχολίου