Σχόλιο για την πρωτοβουλία του ΥΠ.Ε.Π.Θ σχετικά με την - προαιρετική - παρακολούθηση του μαθήματος των Θρησκευτικών...Το περιεχόμενο της πρόσφατης εγκυκλίου του ΥΠΕΠΘ αφορά στην απαλλαγή των μαθητών (ή/και των γονέων) από την -μέχρι πρότινος- υποχρέωση να δικαιολογούν την επιλογή (επιθυμία) της μη παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών. Δίχως αμφιβολία, το προοδευτικό “άνοιγμα” του Υπουργείου προκαλεί θετική εντύπωση. Η απλοποίηση της διαδικασίας “απαλλαγής” και η υπεράσπιση του δικαιώματος της μη δημοσιοποίησης προσωπικών δεδομένων είναι -αυτονόητες- ρυθμίσεις για ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα.
Ωστόσο, η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία είναι «ανοικτή» σε κριτική για δύο κυρίως λόγους (επικοινωνιακή τακτική & διστακτικότητα): α) η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία του κ. Στυλιανίδη δεν κομίζει κάτι νέο στην εκπαιδευτική διαδικασία, διότι η συγκεκριμένη ρύθμιση -λογικά- ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2005 (εδώ η σχετική εγκύκλιος & σχόλιο των Νέων). Επομένως, είτε η σχετική ρύθμιση παραμένει ανενεργή μέχρι τώρα, οπότε το Υπουργείο εκ νέου την επισημαίνει και την προωθεί προς εφαρμογή, είτε πρόκειται για ένα άνευ ουσίας πολιτικό - προοδευτικό πυροτέχνημα, β) αν και η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι εξόχως σημαντική, εντούτοις δεν υπάρχει πρόνοια για την ισχυρή πιθανότητα κοινωνικού αποκλεισμού (στη σχολική κοινότητα, στη γειτονιά...) ή/και "γκετοποίησης" των μαθητών που επιλέγουν τη μη παρακολούθηση του μαθήματος (νομίζω ότι η σχολική εμπειρία το πιστοποιεί). Επιπρόσθετα, η πολιτεία παραμένει εξαιρετικά διστακτική ως προς την προώθηση ενός εναλλακτικού μαθήματος (εγγύτερα σε ό,τι εννοούμε ως θρησκειολογία) για την πλουραλιστική προσέγγιση του "θείου", τη δημιουργική σύνθεση των διαφορετικών θρησκειών/δογμάτων, τη (γοητευτική) μετάβαση του μαθητή στο πρώιμο στάδιο της φιλοσοφικής και θρησκευτικής αναζήτησης, την μύηση σε μία κουλτούρα και στάση ζωής με σημεία αναφοράς την ανεκτικότητα και το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την υπέρβαση παραδοσιακών αντιλήψεων και στερεοτύπων και την ολοκληρωμένη πνευματική διαπαιδαγώγηση (μακριά από το πρότυπο της κατήχησης). Οι αντιδράσεις σε μία τέτοιου τύπου παρέμβαση είναι δεδομένες, ωστόσο μόνο τέτοιου είδους ρυθμίσεις που απαιτούν ισχυρή πολιτική βούληση και υπέρβαση του πολιτικού κόστους μπορούν -δικαίως- να αποκαλούνται "μεταρρύθμιση".
Ωστόσο, η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία είναι «ανοικτή» σε κριτική για δύο κυρίως λόγους (επικοινωνιακή τακτική & διστακτικότητα): α) η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία του κ. Στυλιανίδη δεν κομίζει κάτι νέο στην εκπαιδευτική διαδικασία, διότι η συγκεκριμένη ρύθμιση -λογικά- ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2005 (εδώ η σχετική εγκύκλιος & σχόλιο των Νέων). Επομένως, είτε η σχετική ρύθμιση παραμένει ανενεργή μέχρι τώρα, οπότε το Υπουργείο εκ νέου την επισημαίνει και την προωθεί προς εφαρμογή, είτε πρόκειται για ένα άνευ ουσίας πολιτικό - προοδευτικό πυροτέχνημα, β) αν και η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι εξόχως σημαντική, εντούτοις δεν υπάρχει πρόνοια για την ισχυρή πιθανότητα κοινωνικού αποκλεισμού (στη σχολική κοινότητα, στη γειτονιά...) ή/και "γκετοποίησης" των μαθητών που επιλέγουν τη μη παρακολούθηση του μαθήματος (νομίζω ότι η σχολική εμπειρία το πιστοποιεί). Επιπρόσθετα, η πολιτεία παραμένει εξαιρετικά διστακτική ως προς την προώθηση ενός εναλλακτικού μαθήματος (εγγύτερα σε ό,τι εννοούμε ως θρησκειολογία) για την πλουραλιστική προσέγγιση του "θείου", τη δημιουργική σύνθεση των διαφορετικών θρησκειών/δογμάτων, τη (γοητευτική) μετάβαση του μαθητή στο πρώιμο στάδιο της φιλοσοφικής και θρησκευτικής αναζήτησης, την μύηση σε μία κουλτούρα και στάση ζωής με σημεία αναφοράς την ανεκτικότητα και το σεβασμό στη διαφορετικότητα, την υπέρβαση παραδοσιακών αντιλήψεων και στερεοτύπων και την ολοκληρωμένη πνευματική διαπαιδαγώγηση (μακριά από το πρότυπο της κατήχησης). Οι αντιδράσεις σε μία τέτοιου τύπου παρέμβαση είναι δεδομένες, ωστόσο μόνο τέτοιου είδους ρυθμίσεις που απαιτούν ισχυρή πολιτική βούληση και υπέρβαση του πολιτικού κόστους μπορούν -δικαίως- να αποκαλούνται "μεταρρύθμιση".
Αναρτήσεις
14 comments:
καλησπέρα!
Απορία μου..
1) Όταν καποιος κάνει το αυτονόητο πρέπει να τον κατακρίνουμε;
2) Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να θεωρηθεί το πρωτο βήμα.... Πάλι πρέπι να την κατακρίνουμε; Ένα παιδάκι μαθαίνει πρώτα να μπουσαλάει και μετά να περπατάει... Εδω βλέπω οτι υπάρχει η απαίτηση να γίνει το μωρό αθλητής στα 100 μ. (!).
Μάλλον με τίποτα δεν είμαστε ευχαριστημένοι!
Καλησπέρα κ. Τσιανόπουλε,
Λογικές επισημάνσεις.
Εντούτοις, νομιζω ότι υπάρχει μία σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ κατάκρισης (αποδοκιμασίας) και κριτικής (με την έννοια της αξιολόγησης του "πράγματος"). Προφανώς και δεν αποδοκιμάζουμε μία κίνηση που είναι προς την σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, επισημαίνουμε την ανάγκη για ριζοπαστικότερες προσεγγίσεις που δικαιολογούν, εν πάσει περιπτώσει, τον τίτλο της "μεταρρύθμισης" και, βέβαια, απαντούν στο αίτημα για ένα σύγχρονο - δημοκρατικό σχολείο. (Επίσης, προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η σχετική ρύθμιση δεν είναι καινούρια).
Λέτε ότι "μάλλον με τίποτα δεν είμαστε ευχαριστημένοι". Όταν κάτι τέτοιο σημαίνει δημιουργική αναζήτηση νέων προοδευτικών προτάσεων και ιδεών δεν είναι απαραίτητα κακό, μάλλον καλό είναι. Όταν, αντίθετα, αποτυπώνεται σε μία κατάσταση μιζέριας και άγονης διαφωνίας/ διαμαρτυρίας, τότε είναι σίγουρα κακό.
Μία ερώτηση για το τέλος: αν το παιδάκι είναι μίας περασμένης ηλικίας και ακόμα μπουσουλάει, τι κάνουμε?
Ευχαριστώ για το σχόλιο και την ανάγνωση του blog. Επισκέφτομαι αμέσως και το δικό σας....
@Πασχάλη πολύ επίκαιρο το άρθρο σου και με απαλλάσσει από τον κόπο να γράψω και εγώ. Ειλικρινά πιστεύω ότι αυτό ήταν σπουδαίο βήμα που έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια.
Νομίζω ότι η γκετοποίηση θα αποφευχθεί λόγω της ευκαιρίας που θα βρουν οι μαθητές για να απαλλαγούν από ένα μάθημα (από τα πραγματικά πολλά μαθήματα). Έτσι σιγά, σιγά το μάθημα θα απαξιωθεί και θα τείνει να σβήσει.
Προβλέπω δυσκολίες εφαρμογής μόνο στη βόρειο Ελλάδα και σε μικρά μέρη. Επίσης εκεί που φανατικοί παπάδες (υπάρχουν και άλλοι;) μαζί με ακροδεξιούς δντες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα τρομοκρατούν και θα προσηλυτίζουν.
Το επόμενο βήμα είναι ασφαλώς να μπει στο αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων το μάθημα της φιλοσοφίας το οποίο να διδάσκεται μόνο από πτυχιούχους της φιλοσοφικής Πάτρας που είναι το μόνο τμήμα που βγάζει απόφοιτους φιλοσοφίας (καθαρά φιλοσοφίας) ή από άλλα τμήματα που μπορούν να δημιουργηθούν με αντικείμενο 100% τη φιλοσοφία και όχι φιλοσοφία και παιδαγωγικά ή κοινωνικές επιστήμες και φιλοσοφία κτλ.
Μέσω της φιλοσοφίας μόνο απομακρύνεται η πρόληψη και η δεισιδαιμονία ενώ ταυτόχρονα η λογική χρησιμοποιεί όλο της το εύρος και όχι μόνο την εργαλειακή της απόχρωση. Αυτός είναι και ο λόγος που η φιλοσοφία έχει εξοβελιστεί από παντού, σχολεία, πανεπιστήμια κτλ διεθνώς.
β) αν και η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι εξόχως σημαντική, εντούτοις δεν υπάρχει πρόνοια για την ισχυρή πιθανότητα κοινωνικού αποκλεισμού (στη σχολική κοινότητα, στη γειτονιά...) ή/και "γκετοποίησης" των μαθητών που επιλέγουν τη μη παρακολούθηση του μαθήματος (νομίζω ότι η σχολική εμπειρία το πιστοποιεί).
Τι είδους "πρόνοια" θα μπορούσε να υπάρξει? Αν καταργηθεί εντελώς το μάθημα των θρησκευτικών οι παρενέργειες θα είναι χειρότερες: Οι γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να λάβουν ορθόδοξη κατήχηση θα τα στείλουν στα κατηχητικά των παπάδων, εκεί που το κράτος δε μπορεί να ελέγξει ποιός διδάσκει και τι διδάσκει...
Άσε που έτσι κι αλλιώς οι αποκλεισμοί και οι διακρίσεις στη μικροκοινωνία των παιδιών δε μπορούν να εξαλειφθούν - είναι πολλές και όχι μόνο θρησκευτικές. Ακόμα και μια θεολογική συζήτηση (στα πλαίσια ενός μαθήματος θεολογίας όπως το ζητάτε οι αριστεροί) μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμό όσων εκφράσουν μειοψηφική άποψη.
@ Gr,
Δεν ξέρω πόσο πιθανό είναι το μάθημα να απαξιωθεί και να καταργηθεί de facto. Προφανώς, είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο και ακόμα δυσκολότερο να συμβεί με νομοθετική ρύθμιση. Κατά τη γνώμη μου, η προσφορά περισσότερων επιλογών αντί των απαγορεύσεων είναι -προς το παρόν τουλάχιστον- μία ορθότερη λύση. Π.Χ η διδασκαλία ενός εναλλακτικού μαθήματος με τα χαρακτηριστικά που επισημαίνω στην ανάρτηση και το δικαίωμα της επιλογής μεταξύ αυτού και του παραδοσιακού μαθήματος των θρησκευτικών (που εκ των πραγμάτων θα είναι προαιρετικό) είναι αρχικά (έτσι νομίζω) μία επιλογή προς τη σωστή κατεύθυνση.
@ αλοοφ
Γεια σου αλοοφ,
πιθανώς η πρόταση που κάνω στο παραπάνω σχόλιο προς τον φίλο greek rider, να έχει θετικά αποτελέσματα. Η δυνατότητα της επιλογής μεταξύ των 2 εναλλακτικών μαθημάτων θρησκευτικής/ χριστιανικής διαπαιδαγώγης βάσει των ατομικών προτιμήσεων των μαθητών για τη μέθοδο και το πρόγραμμα της διδασκαλίας, πιθανότατα μετριάζει τις αρνητικές επιπτώσεις που υπάρχουν σήμερα για εκείνους που δεν παρακολουθούν το μάθημα των θρησκευτικών.
Πάντως, είναι ένα ζήτημα που χρειάζεται διεξοδικό διάλογο μεταξύ πολιτείας και σχολικής κοινότητας ώστε να γίνουν οι καλύτεροι δυνατοί σχεδιασμοί που να εγγυώνται την ελεύθερη επιλογή και την αποτελεσματική λειτουργία ενός σύγχρονου - δημοκρατικού σχολείου.
Γειά σου Homo Sapiens μου,
είχα κάποιο καιρό να περάσω από δω και λέγω ας πάω να δω τι κάνει αυτή η ψυχή.
Πολύ ενδιαφέρον το θέμα σου. Αυτή τη λύση (περί προαιρετικής παρακολούθησης) την έχει επιβάλει από καιρό η Ε.Ε, δεν είναι ελληνική πρωτοβουλία. Εγώ όμως θέλω να πάω και ένα βήμα πιο μπροστά. Η διδασκαλία των θρησκευτικών με τον τρόπο που γίνεται σήμερα είναι απαράδεκτη, ακόμα και για όσους θέλουν να παρακολουθούν αυτό το μάθημα. Μια ιστορια των θρησκειών και τα κυριότερα σημεία της καθεμιάς θα ήταν απείρως προτιμότερη.
Γεια σου Μερόπη,
σωστή η παρατήρησή σου. Εμένα, επίσης, μου έκανε εντύπωση η επαναφορά ενός θέματος που υποτίθεται είναι λυμένο με σχετική εγκύκλιο από το 2005.
Σχετικά με το μάθημα, θυμάμαι ότι η ώρα των θρησκευτικών αποκτούσε ενδιαφέρον μόνο όταν ο δάσκαλος/καθηγητής είχε διάθεση να υπερβεί το άκαμπτο και ανελαστικό πλαίσιο των βιβλίων και να δημιουργήσει συζήτηση γύρω από υπαρξιακά ζητήματα, σύγκρισης και σύνθεσης μεταξύ των διαφορετικών θρησκειών κτλ. Οι περιπτώσεις αυτές ήταν ελάχιστες. Δυστυχώς, κατά κανόνα, κυριαρχεί η "υπηρεσιακή" διδασκαλία του μαθήματος στο πρότυπο της κατήχησης και της μετάδοσης στείρας γνώσης.
Νομίζω ότι, οποιαδήποτε αλλαγή προς την κατεύθυνση που συζητούμε είναι εφικτή στο πλαίσιο του πλήρους διαχωρισμού κράτους - εκκλησίας.
Φίλε homo!
Nα παραθέσω μόνο 2 πραγματάκια!
Σε αυτή την χώρα όταν μιλάει κάποιος για τα αυτονόητα θεωρείται γραφικός!το ένα,και το άλλο:ότι δεν είναι άσπρο είναι μαύρο και αντίστοιχα,γιατί δεν μπορούμε να δούμε και το γκρι?
Ωρα καλή!
@Πασχάλη δε νομίζω ότι χρειάζεται μάθημα θρησκειολογίας. Νομίζω το καλύτερο θα ήταν μάθημα φιλοσοφίας παράλληλα με την κατάργηση κάθε αναφοράς σε θρησκεία έξω από τη φιλοσοφία.
Οι λάτρεις του θεού θα μπορούν και στη φιλοσοφία να βρουν κάποια στοιχεία υπερβατικής μεταφυσικής θεολογίας αν το επιθυμούν. Αλλά προφανώς αυτό το μάθημα πρέπει να διδάσκεται από φιλοσόφους.
Τελικά όμως επειδή το ξανασκέφτηκα ίσως δεν πάμε προς την de facto κατάργηση των θρησκευτικών λόγω του ότι πολλοί θα το διαλέγουν για να πάρουν καλό βαθμό. Έτσι ίσως αποδυναμωθεί πιο λίγο από ότι νομίζω (π.χ. ένα 20% μόνο).
Συνεπώς καλύτερα θα ήταν να γίνει κάτι άλλο: ή αυτό που προτείνεις ή κάτι παρόμοιο με αυτό που λέω.
Μου αρέσει αυτό που κάναν σε ένα σχολείο στην Σουηδία όπου ο κάθε μαθητής έχει έναν προσωπικό καθηγητή με τη βοήθεια του οποίου συνδιαμορφώνει το πρόγραμμα εκπαίδευσης ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του. (σχετικό άρθρο: http://e-rooster.gr/07/2008/836)
Γενικά το κράτος όπως δεν έχει δουλειά να προσυλητίζει τους νέους πολίτες σε μια θρησκεία δεν έχει δουλειά να τους απομακρύνει από αυτήν. Η απαξίωση του μαθήματος των θρησκευτικών με πλάγιους τρόπους δεν είναι δημοκρατικός στόχος.
Όσον αφορά το μάθημα θεολογίας (ξεχωριστό ή ενταγμένο στο μάθημα της φιλοσοφίας) θα ήταν σαφώς χρήσιμο να υπάρχει αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί όποιος μαθητής θέλει να παρακολουθήσει το μάθημα της θεολογίας να αποκλείεται από το μάθημα των θρησκευτικών ή όποιος μαθητής θέλει να παρακολουθήσει το μάθημα των θρησκευτικών να αποκλείεται από το μάθημα της θεολογίας.
1)Αυτο που καταφερε πολυ σοφα το κρατος με το μαθημα των θρησκευτικων ηταν να αποτρεψει το κατηχητικο. Τα βιβλια που προωθει το κρατος για την διδασκαλια των θρησκευτικων ειναι αρκετ προσεγμενο σε σχεση με τα ορθοδοξα ταλιμπαν βιβλια τα οποια θα γεμισουν τα κατηχητικα. Αν θελουμε αυτην την ιδωτικη-σεχταριστικη θρησκεια ας το πουμε και ας δουμε τα παραδειγματα των αμερικανων Ευαγγελικων.
2)Μαθημα θρησκειολογιας-φιλοσοφιας. Ναι σε ποια ταξη? Στο δημοτικο μπορει ενας μπομπιρας να αναλυει τις διαφορες Βιττγκενσταιν και Χαιντεγκερ? Η να του διδαξουμε Νιτσε η Κροτσε?
3)Το ξεχειλωμα του ωρολογιου προγραμματος ανοιγει το δρομο για αλλα μαθηματα. Γιατι πχ ο ενθεος γονεας που πιστευει στον δημιουργισμο να μην εχει το δικαιωμα να μην εξεταζεται το παιδι του στην βιολογια? Αλλωστε η θεωρια της εξελιξης ειναι θεωρια και υποκειται στην Ποππεριανη διαψευση, δεν γνωριζουμε αν ειναι σωστη απλα ειναι επικρατεστερη θεωρια.
Εγω καθοτι μη χριστιανος δεν θεωρω οτι με εβλαψε η διδασκαλια των θρησκευτικων. Απερριψα το 99% καικρατησα το 1%, με τοση πληροφορηση οποια προπαγανδα δεν χωρει.
Richard Dawkins: Muslim parents 'import creationism' into schools
Ενδιαφέρον το πως ο προοδευτισμός μπορεί να οδηγήσει στην οπισθοδρόμιση. Η σχολική εκπαίδευση στη Βρεττανία στα πλαίσια της εναρμόνισης της με τις πολυπολιτιστικές αξίες, αποδέχεται τις θρησκευτικές δοξασίες των Μουσουλμάνων ως ισότιμες και εναλλακτικές της επιστήμης.
Συμφωνώ -φυσικά- απολύτως με το ποστ, που μάλιστα έθιξε κι ένα σημαντικό ζήτημα, σοβαρά υποτιμημένο από πολλούς: Το θέμα της γκετοποίησης (de facto) όσων μαθητών δεν επιλέγουν τα θρησκευτικά. Μπορεί να ξεπεραστεί με τον τρόπο που εξηγήθηκε ήδη, αλλά σε αρκετές επαρχίες της Ελλάδας είναι σίγουρο ότι είναι υπαρκτό πρόβλημα. Αντί αυτού, η συνήθης "αντιστροφή τς αλήθειας" είναι να θεωρείται είδος... "φασισμού" η απαίτηση να μη διδάσκονται (μεροληπτικά) τα Θρησκευτικά. Και ο πραγματικός φασισμός (γκετοποίηση μειοψηφίας) εξωραϊζεται έτσι...
Πάντως, η σύγκρουση μεταξύ Ορθού Λόγου και δογματικής, μεροληπτικής ιδεολογίας (κάθε είδους) είναι τώρα πια αναπόφευκτη, ιδίως λόγω του διαδικτύου. Θα συμβεί ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩΣ, αλλά φυσικά κάθε χώρα μπορεί να παραστήσει τη στρουθοκάμηλο στην άμμο και να την αγνοήσει. Τα πιο έξυπνα παιδιά έχουν ΗΔΗ μπεί όμως, σε πολλά sites. ΓΙΑΤΙ πρέπει να θεωρείται το προ-διαδικτυακό σχολείο σταθερή αξία χωρίς ανάγκη αναβάθμισης?
Στην εποχή της Υπερφόρτωσης Πληροφορίας, είναι ύβρις κάθε απαίτηση για προκατασκευασμένη απομνημόνευση Γνώσης στους μαθητές, είναι έγκλημα η απουσία μάθησης για την ΙΔΙΑ την μάθηση, σαν Παιδεία Αυτο-επιμόρφωσης. Τα βιβλία πρέπει να ακολουθήσουν τις Εννοιολογικές Δομές του (νέου) διαδικτύου και να αποτελέσουν είδος "οδηγιών πλοήγησης" μέσα στη Γνώση, ΟΧΙ πια πηγή Γνώσης.
Δημοσίευση σχολίου