Ποιος είναι «καταλληλότερος» για πρωθυπουργός;

Η έννοια του «καταλληλότερου» για τη θέση του πρωθυπουργού είναι σαφώς παρεξηγημένη στο δημόσιο διάλογο. Άλλωστε, υπάρχουν αρκετά επιχειρήματα που τεκμηριώνουν επαρκώς την προβληματική δημοσκοπική προσέγγιση του όρου (κυρίως ως προς την εμμονή στην επικοινωνιακή του διάσταση και στη «διάτρητη» μεθοδολογία), αλλά και την ελαφρότητα των καφενειακών αναλύσεων (βλ. π.χ λαζοπούλειος μέθοδος)

Μία σημαντική παρανόηση που -ίσως- δεν συζητείται συχνά, είναι ότι η έννοια του «καταλληλότερου» θεωρείται εσφαλμένα στατική. Η αφηρημένη και στατική διατύπωση του δημοσκοπικού ερωτήματος υποδηλώνει ότι η σύγκριση των δύο ηγετών γίνεται στο κενό, δίχως να αντιπαρατίθεται σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο ή/και μία συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία. Η σχετικότητα της έννοιας του καταλληλότερου δεν αφορά μόνο στη σύγκριση των δύο ηγετών, αλλά κυρίως στη σύγκριση των ηγετικών τους χαρακτηριστικών έναντι της πολιτικής συγκυρίας. Μία τέτοια προσέγγιση οδηγεί -πιθανώς- σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.

Στην παρούσα φάση η πρωθυπουργική «καταλληλότητα» οριοθετείται στο πλαίσιο της οικονομικής συγκυρίας. Πώς μπορεί να οριστεί η «καταλληλότητα» υπό τις παρούσες συνθήκες; Ποιο είναι το βασικό προσδιοριστικό της στοιχείο; Θεωρώ ότι, το κρίσιμο στοιχείο είναι το μέγεθος και η επάρκεια του «πολιτικού κεφαλαίου» που διαθέτουν οι δύο υποψήφιοι πρωθυπουργοί. Ως «πολιτικό κεφάλαιο» εννοώ την ικανότητα άσκησης αποτελεσματικής πολιτικής επιρροής ως προς τη διαμόρφωση συνθηκών κοινωνικής συναίνεσης και ειδικώς ως προς τη δυνατότητα οικοδόμησης δεσμών πολιτικής και κοινωνικής εμπιστοσύνης (π.χ. με τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και ομάδες συμφερόντων, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τις διεθνείς αγορές κλπ.). Υπό αυτή την έννοια, ως περισσότερο κατάλληλος θεωρείται αυτός που είναι περισσότερο αξιέμπιστος.

Για απόλυτα γνωστούς λόγους, ο κ. Καραμανλής από το 2004 μέχρι σήμερα κατασπατάλησε το πλούσιο «πολιτικό κεφάλαιο» που είχε επισωρεύσει. Όσα επικοινωνιακά τεχνάσματα και ρητορικά σχήματα και αν επιστρατεύσει είναι εξαιρετικά δύσκολο να πείσει το εκλογικό σώμα ότι είναι «κομιστής» αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης. Αντιθέτως, ο κ. Παπανδρέου φαίνεται να εκκινεί -σαφώς- από καλύτερη θέση. Το ισοζύγιο «πολιτικού κεφαλαίου» γέρνει υπέρ του Προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. -τουλάχιστον- για δύο λόγους:

α) τα ζητούμενα της συγκυρίας (εμπιστοσύνη, αξιοπιστία, συναίνεση) ταιριάζουν (match) περισσότερο με ένα ηγετικό προφίλ σύνεσης, μετριοπάθειας, διαπραγματευτικής ικανότητας και ισχυρών κοινωνικών αναφορών. Σ΄ αυτά τα στοιχεία ο κ. Παπανδρέου έχει σαφώς συγκριτικό πλεονέκτημα.

β) ασφαλώς πριμοδοτείται από τις κακές επιδόσεις του αντιπάλου του. Στο πολιτικό «παιχνίδι» το έλλειμμα πολιτικού κεφαλαίου του ενός μετασχηματίζεται σε πλεόνασμα πολιτικού κεφαλαίου για τον βασικό του αντίπαλο (ακριβώς όπως και ο κ. Καραμανλής το 2004).

Ο κ. Παπανδρέου φαίνεται να διαθέτει περισσότερο «πολιτικό κεφάλαιο» και ως εκ τούτου να είναι «καταλληλότερος». Το ζητούμενο για τον Πρόεδρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι να διευρύνει όσο περισσότερο μπορεί το πολιτικό του κεφάλαιο σε συνθήκες γενικευμένης απογοήτευσης και δυσπιστίας. Δίχως αμφιβολία, αυτό συναρτάται με την άρθρωση ενός πειστικού, υπεύθυνου, κοινωνικά ελκυστικού και εκλογικά ανταγωνιστικού πολιτικού - προγραμματικού λόγου.