Καθώς χαζεύω την εκπομπή του φαντασιακού - αναμφίβολα ταλαντούχου - εθνικού γελωτοποιού, κατά πολλούς, αδίκως, του σύγχρονου Αριστοφάνη, σκέφτομαι τη σάτιρα στην αρχαία ελληνική δημοκρατία και διακρίνω χαοτικές διαφορές ως προς τα όρια, την πολιτική σκοπιμότητα (συμφέροντα, εξαρτήσεις) και την κοινωνική της προσφορά τότε και σήμερα....Επικαλούμαι το παρακάτω ενδεικτικό παράδειγμα. Ο Αριστοφάνης στο έργο του 'Ιππείς' ασκεί δριμύτατη κριτική στον δημοφιλή πολιτικό αρχηγό Κλέωνα, χρησιμοποιώντας τις πιο υβριστικές και εξευτελιστικές εκφράσεις. Κάνοντας μία -αυθαίρετη- αναγωγή στο παρόν εύκολα γίνεται αντιληπτό τι αντιδράσεις θα προκαλούσε μία τέτοιου είδους πολιτική σάτιρα. Τι έγινε τότε; O Αριστοφάνης παίρνει βραβείο για τους Ιππείς και ο Κλέων επανεκλέγεται! Δείτε την ποιότητα της δημοκρατίας: o λαός επιδεικνύει εκ νέου την εμπιστοσύνη του στον Κλέωνα και την ίδια στιγμή όχι μόνο επιτρέπει στον Αριστοφάνη να του ασκήσει κριτική, αλλά, επιπρόσθετα, τον επαινεί γι΄αυτό βραβεύοντάς τον! Άλλοι καιροί, άλλα ήθη,άλλοι καλλιτέχνες...!
Αναρτήσεις
6 comments:
ωραίο παράδειγμα...νομίζω ότι ο Λαζόπουλος είναι υπερτιμημένος...
polu eustoxo to paradeigma..den nomizw oti o Lazopoulos einai upertimimenos.
Einai kati diaforetiko, ksexwrizei kai o kosmos tautizetai mazi tou.
Polla exoun allaksei omws stous aiwnes kai den mporoume na kanoume anagwgi tis satiras stin Arxaiotita me ti satira pou ginetai simera kai di stin tileorasi.
anagwgi den mporei na ginei oute sti dimokratia tis arxaias Athinas.
opws leei omws kai o McLuhan,an den kanw lathos, "to meso einai to minima". twra poioi thetoun, me poia kritiria kai thesmous ta oria stin elliniki tileorasi einai megali koubenta!
@ pinelopi
Σίγουρα, η αναγωγή παρελθοντικών καταστάσεων στο παρόν ενέχει κάποιο βαθμό αυθαιρεσίας, γι΄ αυτό άλλωστε το αναφέρω και στο post μου, ωστόσο -αναμφίβολα- οι συγκρίσεις του τότε και του σήμερα λειτουργούν διαφωτιστικά, διδακτικά και δημιουργικά.Οι Ιππείς είναι πολύ ωραίο παράδειγμα γι' αυτό και το ανέφερα.
@ ανώνυμος
Η καλλιτεχνική αξία του Λ. Λαζόπουλου αποτιμάται από τον τρόπο που προσλαμβάνει ο καθένας τα μηνύματα και τα νοήματα που μεταδίδει. Είναι με άλλα λόγια ζήτημα κουλτούρας, νοητικών μοντέλων και αισθητικής του θεατή. Νομίζω ότι είναι αδύνατο να βρεθεί ένα αντικειμενικό αξιακό μέτρο της σάτιρας. Από εκεί και πέρα, σημασία έχει η συλλογική κουλτούρα, δηλαδή σε ποιο βαθμό συγκλίνουν ή αποκλίνουν οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις του καθενός μας.
Κάθε καλλιτεχνική έκφραση και παρέμβαση στα κοινά κρίνεται νομίζω εκτός από την ποιότητα ή την ικανότητα του καλλιτέχνη να συμπαρασύρει ένα μεγάλο ή μικρό μέρος κοινού κι από τη συγκυρία. Δήλαδή, λέω, ότι άλλη απήχησηέίχε η σάτιρα σε εποχές "στρωτές" και άλλη σε δυσκολότερες. Ο Λαζόπουλος όταν σατίριζε τον Ανδρέα Παπανδρέου, μετά το Χέρφιλντ με τον δίσκο"Κατόπιν αορτής"δεν είχε, τηρουμένων των αναλογιών των δύο μέσων έκφρασης(δίσκου-τηλεόρασης)την ίδια απήχηση. Αυτό που σήμερα πρέπει να του αναγνωρίσουμε, είναι πως αυτά που στηλιτεύει, όπως τα στηλιτεύει δεν τα βλέπουμε και δεν τ΄ ακούμε πουθενά αλλού και από κανέναν άλλον. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό πιστέψτε με(σαν μεγαλύτερος έχω ζήσει περισσότερες φάσεις πολιτικές ζωής και καλλιτεχνικής έκφρασης), να λέγονται πράγματα που "πονάνε" τις εξουσίες. Κάτι αντίστοιχο κάποτε έκανε η αείμνηστη Μαλβίνα Κάραλη με εκείνο το ζεματιστό χιούμορ και την μοναδική γλωσσοπλαστική ικανότητα. Δεν θέλω να τον θεοποιήσω, αλλά σκεφτείτε αν δεν υπήρχε αυτή η εκπομπή, αυτού του ύφους, ποιός θα έλεγε τα πράγματα έτσι, όπως θέλουμε πολλοί από μας να τα πούμε αλλά δεν βρίσκουμε διέξοδο.
@gskapetis
Όντως, η επιτυχία του οφείλεται στο γεγονός που περιγράφεις.Προσωπικά, θεωρώ πολύ καλύτερη τη δουλειά του στους 10 Μικρούς Μήτσους. Αυθεντική αναπαράσταση της ελληνικής πραγματικότητας, εμπνευσμένες λαϊκες καρικατούρες γνήσιας λαϊκής αντπροσώπευσης, έξυπνο χιούμορ και πολιτική σάτιρα μακριά από εμμονές, πληκτικές αναπαραγωγές τηλεοπτικής υπο-κουλτούρας και στοχευμένες κριτικές. Εν πάσει περιπτώσει, στην ανάρτησή μου περισσότερο είχα ως κίνητρο να καταδείξω τη διδακτική σημασία του παραδείγματος που περιγράφω...
ΕΠΙΚΑΙΡΑ
(Σήμερα, 13-6-08, ο υπουργός μεταφορών Χατζηδάκης, ανακοίνωσε πως θα φτιάξει ποδηλατοδρόμους σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, επαρχία)
Α! Τι καλή απόφαση ο Χατζηδάκης πήρε
και πώς μ’ αυτήν, τη δυστυχιά της χώρας όλης ήρε!
Ω! πώς πια όλοι ευτυχείς θα ’μαστε στην Ελλάδα,
που μία κάνει η συννεφιά και δέκα η λιακάδα!..
Ω! Τι μεγάλες αλλαγές στη χώρα που θα γίνουν
τώρα που τ’ αυτοκίνητα οι έλληνες αφήνουν
και ποδηλάτου εφεξής τιμόνι θα κρατούνε-
ήγουν τουτέστιν δηλαδή που θα ποδηλατούνε.!..
Γιατί σαφώς εδήλωσε ο ρέκτης υπουργός μας
πως πλέον να! θα πληρωθεί ο πόθος ο κρυφός μας:
πως η κυβέρνηση εκτός απ’ τους γνωστούς τους δρόμους
θα φκιάσει –το αποφάσισε- και ποδηλατοδρόμους.
Κι αυτό ας γίνει μάθημα σε κάθε αμφισβητία:
η εμβέλεια θα είναι πια της χώρας τεραστία
σε αλκή, σε δόξα, σε ηθική και σε πολιτισμό-
σε όλων τέλος των υγιών πραγμάτων τον εσμό.
Αισίως λοιπόν τα τέσσερα θα γίνουν τώρα δύο
και των τρικύκλων χάνεται το ντούρο ως τώρα τρίο
(κι αν ο Κωστάκης βουληθεί να φάει κανα Λαμπράκη
δε θα χρειάζεται παρά ένα ποδηλατάκι).
Ο έλλην δε θα χρειάζεται πλέον για να τρακάρει
παρά ένα ποδήλατο στην αγορά να πάρει.
και θα συναγωνίζωνται οι νέοι μας οι μόρτες
όχι με μηχανών αλλά με ποδηλάτων κόντρες.
Και ο μικρός Γιωργάκης μας πολύ θα καμαρώνει
που από καιρό πολύν κρατεί ποδήλατου τιμόνι
και σαν ο πρώτος μας σ’ αυτά διδάξας θα επαίρεται
και κάτι θα ’χει έτσι κι αυτός ο δύστυχος να χαίρεται.
Μόνο θα πρέπει ο καψερός μαθήματα να πάρει
σ’ έν’ απ’ τα τόσα τα σχολεία που η χώρα θα φουλάρει
ώστε στα κόλπα να μυηθεί όλα του ποδηλάτου
μη κι αστοχία του καμμιά τον ρίξει πάλι κάτου.
Και τη φορά σπάσει αυτή όχι κανένα χέρι
μα πάθει κάποιο κάταγμα στου κεφαλιού τα μέρη
και ότι άδειο είναι αυτό, μάθει η Ελλάδα όλη,
του μισθωτού καθώς Ρωμιού είναι το πορτοφόλι.
(Ξέρω-υπερβάλλω: σ’ όσα πριν είπα,μη δώστε βάση
γιατί όσο να’ ’ναι, αρχηγός κόμματος για να φτάσει
να ξέρει πρέπει πού ακριβώς μπαίνει το δαχτυλίδι-
στον μέσο; στον παράμεσο; στον λιχανό; στον δείκτη;)
Α! Τα καλά ειν’ αμέτρητα στον τόπο που θα ’ρθούνε
σε σέλλα όταν ποδήλατου οι πολίτες ανεβούνε.
κι όταν κινούν τα πόδια τους σε κύκλους στον αέρα
χωρίς τις σόλες τους ως πριν να φθείρουν κάθε μέρα.
Τότε αυτοκίνητου ακριβού δε θα ’χουμε τη χρεία
και ζέστα θα παράγουμε στης χειμωνιάς τα κρύα-
μόνο με το ποδήλατο-τις ρόδες του γυρνώντας-
ενέργεια θα παράγουμε, ως οικολόγοι ζώντας.
Και ίσως απ’ τη φούργια μας που θα ’χουμε την τόση
το ιερό της ράτσας μας φιλότιμο φουντώσει
και τότε –όλα γίνονται…- η Ελλάς φύγει απ’ τον πάτον
και βιοτεχνία ίσως κι αυτή φτιάξει ποδηλάτων!
Τότε οι κλέφτες –οι υπουργοί κι οι βουλευτές μας λέω-
λιγότερα θα κλέβουνε,ποδήλατου ελέω,
γιατί πού θα τα βάζουνε σπίτι για να τα πάνε;-
στη σκάρα τόσα χρήματα πολλά δεν τα χωράνε.
Καλά το λέγαν μερικοί μεγάλοι εθνικόφρονες
ο Θεός πως την Ελλάδα μας δε θα την εγκατέλειπε.
Και όσοι λεν δε θεωρώ πολύ πως είναι σώφρονες:
«όλα τα είχε η Μαριορή, ο φερετζές της έλειπε».
Ποδήλατο! Ποδήλατο! Σωτήρα της Ελλάδος!
Με τα στραβά μας θα πλησθεί των σκουπιδιών ο κάδος
κι όλα τα νέα κι ωραία μας τώρα θα ζωντανέψουμε!
Τεταρτοκοσμικότητα! Στον κάδο εσέ θα πέψουμε!
Η Υγεία κτήμα θα γινεί του κάθενός πολίτη,
όλοι κι από ’να δεύτερο θα ’χουμε τώρα σπίτι,
οι τούρκοι ευθύς θα πάψουνε το Αιγαίο να ζητάνε
και οι φτωχοί να εκλιπαρούν δυο ευρώ κάτι να φάνε.
Γραμματισμένοι οι νέοι μας θ’ αφήνουν τα θρανία
και των πλουσίων για κλοπή θα κορεστεί η μανία.
Τα δομημένα ομόλογα θ’ αποξεδομηθούνε
και τα που εγίναν σκάνδαλα θα ξεσκανταλωθούνε.
Οι Τούρκοι θα μας δώσουνε πίσω τη Βόρεια Κύπρο,
το γάλα θα ’χει λιανική δέκα λεπτά το λίτρο,
οι Σκοπιανοί θα πάψουνε λοξά να μας κυττάνε
και Ήπειρο οι Αλβανοί κι Άρτα δε θα ζητάνε.
Ω! Κώστα Χατζηδάκη μας! Θερμά σ’ ευχαριστούμε
που από τούδε και στο εξής πανευτυχείς θα ζούμε!
Κι αν κάποιοι, και ύστερ’ απ’ ΑΥΤΟ, αρχίσουν πάλι γκρίνια,
δε χάνεις-ξανασκέψου το: υπάρχουν και πατίνια.
Γιώργης Χολιαστός
---
Δημοσίευση σχολίου