11/9/08

O K. Καστοριάδης για τα...blog (?)


Ένα από τα αγαπημένα μου σημεία στο έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη "Η Άνοδος της Ασημαντότητας" αφορά στην προσέγγισή του για την "κρίση της κριτικής". Παραθέτω το χαρακτηριστικό απόσπασμα (Ύψιλον Βιβλία, σελ. 117)...

"...όλα λειτουργούν με διαμεσολαβήσεις, τα δίκτυα της συνενοχής είναι σχεδόν παντοδύναμα. Οι φωνές που δεν ευθυγραμμίζονται ή που διαφωνούν δεν πνίγονται από τη λογοκρισία ή από εκδότες που δεν τολμούν πια να τις δημοσιεύσουν. Πνίγονται από τη γενική εμπορευματοποίηση.
Οι ανατρεπτικές ιδέες συμφύρονται από τον συρφετό όλων όσα παράγονται και διαδίδονται. Το πρώτο πράγμα που λένε για να διαφημίσουν ένα βιβλίο είναι ότι "πρόκειται για ένα βιβλίο που φέρνει επανάσταση στο χώρο του".- όπως λέγεται επίσης ότι τα ζυμαρικά Panzani έφεραν επανάσταση στη μαγειρική. H λέξη «επαναστατικός», όπως και οι λέξεις «δημιουργία» ή «φαντασία», έχει γίνει διαφημιστικό σλόγκαν.....H περιθωριακότητα γίνεται κάτι το επιδιωκόμενο, το κεντρικό, και οι ανατρεπτικές ιδέες είναι ένα ενδιαφέρον αξιοπερίεργο που συμπληρώνει την αρμονία του συστήματος. H σημερινή κοινωνία έχει μία φοβερή ικανότητα να πνίγει κάθε γνήσια απόκλιση, είτε αποσιωπώντας την, είτε καθιστώντας την ένα φαινόμενο ανάμεσα στα άλλα• που πλασάρεται στην αγορά όπως και τα άλλα..."
-
Θα είχε ενδιαφέρον να επιχειρηθεί μία αναλυτική προσέγγιση του τρόπου αντιμετώπισης των blog από το σύγχρονο πολιτικό - μιντιακό σύμπλεγμα ισχύος/εξουσίας (βλ. π.χ. τη στερεοτυπική αναφορά στην "επανάσταση των blog"). Θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε τα blog στην καστοριαδική ανάλυση ή η σύγχρονη τεχνολογική δυνατότητα του άμεσου μετασχηματισμού μας σε υποκείμενα δημόσιας κριτικής (μία κύρια όψη του blogging) καθιστά άτοπο ένα τέτοιο εγχείρημα;

16 comments:

Greek Rider on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 12:05 π.μ. είπε...

Πασχάλη εντυπωσιακή η επιλογή του αποσπάσματος από τον Καστοριάδη. Ο Καστοριάδης λέει πολλά σωστά πράγματα και μπορεί να είναι πηγή έμπνευσης για πολλά περισσότερα.

Μάλιστα το συγκεκριμένο είναι από αυτά που θυμόμουν.

Νομίζω ότι τα blogs είναι από τις λίγες πραγματικές επαναστάσεις της εποχής μας. Η κύρια συνεισφορά τους είναι η επαναφορά του διαλόγου των πολιτών στο προσκήνιο. Διαλόγου που τα τελευταία 20 χρόνια εξαφανίστηκε και μονοπωλήθηκε από τα επίσημα ΜΜΕ με τρόπο κατευθυνόμενο.

Νομίζω ότι κάποτε τα blogs θα είναι υποχρεωτικά για τους πολίτες και θα διδάσκονται στα σχολεία (αν υποθέσουμε ένα δημοκρατικό μέλλον) ή θα πολεμηθούν και θα απαγορευτούν με έμμεσους τρόπους (αν υποθέσουμε μια προέκταση του παρόντος στο μέλλον).

Σε ότι αφορά το τελευταίο σου ερώτημα, αν καταλαβαίνω σωστά στο τι ρωτάς, νομίζω ότι η αξία των blogs σαν ουσία είναι όταν είναι μικρά και ατομικά, πηγή διαλόγου, συζήτησης, παρέας και γνώμης. Όσο ένα blog μετατρέπεται σε ιντερνετική εφημερίδα τόσο παύει να έχει τα χαρακτηριστικά ενός blog και μπαίνει στα επίσημα ΜΜΕ, οπότε ισχύει ότι και γι΄ αυτά.

PN on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 2:56 π.μ. είπε...

Το θέμα του blog είναι ατέλειωτο και νομίζω ότι σηκώνει ολόκληρη διδακτορική διατριβή, και μάλιστα πολλά υποσχόμενη αν γίνει με μια συνεπή μεθοδολογία.

Έχω πολλές φορές σκεφτεί τι είναι αυτό που συνιστά ένα blog. Η πιο προφανής απάντηση είναι ο blogger του. Αυτή όμως δεν είναι μια πλήρης απάντηση. Τουλάχιστον είναι υπερβολικά μεθοδολογικά ατομιστική. Νομίζω ότι για να μελετήσει κανείς ένα φαινόμενο κοινωνικό, όπως τα blogs, πρέπει να έχει μια πολύ ευρύτερη οπτική. Υπό αυτή τη σκοπιά η χρησιμότητα του Καστοριάδη είναι άκρως επιτυχημένη.

Ένα άλλο ζήτημα είναι βέβαια αν τα blogs υπήρξαν πράγματα επαναστατικά στη φύση τους. Η προφανής απάντηση είναι και πάλι θετική. Ο Greek Rider περιγράφει τέλεια τους λόγους, οπότε δεν χρειάζεται να αναφερθώ παραπάνω.

Εδώ υπάρχει πάντως μια μεγάλη συζήτηση, η οποία εν καιρώ πιστέυω ότι θα τεθεί πάνω στο τραπέζι των επιστημών. Και τότε θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι μπορούμε να μάθουμε.

ellinaki on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 9:13 π.μ. είπε...

Τα γραφόμενα του Καστοριάδη απεικονίζουν το βασικό "πρόβλημα" που προκύπτει από την πολυφωνία. (Η λέξη "πρόβλημα" σε πολλά εισαγωγικά).

Ενώ η σωστή πληροφορία και οι σοβαρές εποικοδομητικές απόψεις είναι πλέον ελεύθερες να διακινηθούν και άμεσα προσβάσιμες, ο διαχωρισμός τους από το σκουπίδι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολος.

Μεγάλο κοινωνικό παράδειγμα αποτελεί η κοινωνία των ΗΠΑ από τη δεκαετία του '60 και μετά.

Το διαδίκτυο προσέθεσε ένα λιθαράκι παραπάνω σε αυτό το σκεπτικό και τα blogs το ολοκλήρωσαν.

Εάν κάποτε η γνώση στηριζόταν στην εύρεση της πληροφορίας, πιστεύω ότι στους καιρούς μας και στο εξής θα στηρίζεται στην εύρεση της σωστής πληροφορίας. Το ίδιο ισχύει και με τα blogs όπου μπορεί να γίνει είτε ανούσιος είτε εποικοδομητικός διάλογος πάνω σε διαφορετικές απόψεις.

Θα μπορούσε να είναι και ένα νέο μιμίδιο. Αυτό της επιλογής αξιόλογων πληροφοριών και απόψεων :)

Homo Sapiens on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 10:39 π.μ. είπε...

@ Greek Rider, νk, ellinaki

χαίρομαι που θεωρείτε ενδιαφέρουσα τη σκέψη της ανάρτησης. Πράγματι, τα blog (τουλάχιστον όσα επιδιώκουν την -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο - εμπλοκή στον δημόσιο διάλογο) συνιστούν ένα νέο, καινοτόμο στοιχείο στην -υπό την ευρεία έννοια- πολιτική διαδικασία. Βέβαια, έχω την εντύπωση ότι ο ριζοσπαστισμός του φαινομένου έγκεται στον βαθμό που μπορεί να ασκήσει αποτελεσματική επιρροή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Εκ των πραγμάτων, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα στο ιστοχώρο πρέπει να μετασχηματιστεί σε αυτόνομες, συνεργατικές, συλλογικές δράσεις. Έχουμε κάνει ανάλογες συζητήσεις και διαπιστώσαμε ότι κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται σε ικανοποιητικό βαθμό.

Μία κρίσιμη παράμετρος που θέτω στη συζήτηση είναι και η ακόλουθη: Άραγε, η "επανάσταση" των blog αποτελεί ένα πολιτικώς βολικό φαινόμενο, στο βαθμό που η νέα κοινωνική δυναμική διοχετεύεται (και εξαντλείται) σε "χαλαρές" μορφές αντίδρασης (στο διαδίκτυο) και όχι σε ριζοσπαστικότερες οδούς?


Γενικά είναι θέμα, που όπως λέει κι ο νκ, απασχολεί ολοένα και περισσότερο την επιστήμη (πολιτική επιστήμη, κοινωνιολογία, σπουδές στα Μ.Μ.Ε κτλ)...Ένα ενδιαφέρον paper είναι το "the power and politics of blogs"
http://www.danieldrezner.com/research/blogpaperfinal.pdf

Μόλις μελετήσω (αν βρω χρόνο) ένα ικανό κομμάτι της σχετικής βιβλιογραφίας θα γράψω ένα αρθράκι...Καλοδεχούμενος όποιος επιθυμεί να το γράψουμε παρέα :)

Homo Sapiens on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 10:44 π.μ. είπε...

Για το paper δείτε καλύτερα εδώ,

http://www.danieldrezner.com

στο link research υπάρχει το άρθρο "The Power and Politics of Blogs"

ikor on 12 Σεπτεμβρίου 2008 στις 11:15 μ.μ. είπε...

Τόσο ο Καστοριάδης, όσο και τα blogs είναι θέματα που δεν αναλύονται φυσικά σε ένα Post ή ένα Σχόλιο.

Μόνο με bullets μπορούμε να επισημάνουμε σημεία για προβληατισμό:

- Ναι, τα blogs είναι "γνήσια απόκλιση" από τα συνηθισμένα, άρα είναι επαναστατικό Μ.Μ.Ε. Γιατί έχουν ενεργητικούς δέκτες κι όχι παθητικούς. Αυτός που διαβάζει μια άποψη σε έχει ψάξει, δεν κάθεται στον καναπέ και περιμένει να τον "ταΐσεις".

Αυτό σίγουρα εξηγεί τον "πόλεμο" και την απαξίωση που δέχονται τα blogs από τα (ανταγωνιστικά) υπόλοιπα Μ.Μ.Ε.

- Η δύναμη των blogs είναι ο μη έλεγχός τους. Επειδή δεν μπορούν να φιμωθούν, τα blogs είναι γνήσια φωνή.

- Ο κατακερματισμός της πληροφορίας και των απόψεων απαιτούν χρόνο για να βρεθούν και να αναλυθούν. Άρα εξ αυτού τα blogs κινδυνεύουν να γίνουν "συρφετός όσων παράγονται και διαδίσονται".

- Η περιθωριακότητα γίνεται κάτι το επιδιωκόμενο. Ο καθένας πλέον είναι πομπός από μόνος του. Αλλά διατηρεί και μια απόσταση από τον δέκτη.

Αν τα blogs...
Αντέξουν στον πόλεμο απαξίωσης...
Παραμείνουν κάτι το διακριτό, όχι κάτι "σαν τα άλλα"...
Αυτο-οργανώσουν την πληροφορία και τις απόψεις...
Γίνουν εφαλτήριο για δράσεις κι όχι για περισσότερη περιθωριακότητα...

είναι βέβαιο ότι θα συμμετάσχουν πολύ ενεργά στη δημοκρατία της επόμενης περιόδου.

Είναι δύσκολο, αλλά όχι απίθανο.

(Συγγνώμη για το τεράστιο σχόλιο...)

Homo Sapiens on 13 Σεπτεμβρίου 2008 στις 10:45 π.μ. είπε...

@ ikor,

χαίρομαι πολύ για την blogoγνωριμία...

κάνουμε την ίδια εκτίμηση. Έχω κι εγώ την εντύπωση ότι τα blog θα διαδραματίσουν βαθμιαία σημαντικό ρόλο στη δημοκρατία και το πολιτικό σύστημα. Οι νέες μορφές συμμετοχής, η συμμετοχική - ηλεκτρονική δημοκρατία, η αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων είναι τάσεις που ευνούν το blogging. Ωστόσο υπάρχουν και αντίρροπες "δυνάμεις" που πρέπει να υπολογίσουμε:όπως για παράδειγμα η τάση εμπορευματοποίησης και εκφυλισμού των blog (δείτε σήμερα την ποιότητα των blog με την μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα!). Αν τα blog μετεξελιχθούν σε απλά υποκατάστατα των ΜΜΕ και υιοθετήσουν τους γνωστούς "κανόνες του παιχνιδιού", πολύ φοβάμαι ότι θα μιλάμε για μία επανάσταση, όπως αυτή που λέει ο Καστοριάδης για τα μακαρόνια Πανζανί...Οψόμεθα!!

PN on 13 Σεπτεμβρίου 2008 στις 11:49 π.μ. είπε...

Mμμμμ...ενδιαφέρον paper. Θα του ρίξω και μια αναλυτική ματιά εν καιρώ.

Θέτεις μια πολύ πετυχημένη διάσταση. Το αν θα γίνουν και επαναστατικά ως πρακτική εξαρτάται από το βαθμό επιδρασής τους στα κοινωνικά θέματα. Εδώ θέλω να τονίσω ότι δεν απαιτώ από όλα τα Blog να είναι ενημερωτικά ή καταγγελτικά. Αλίμονο, πρώτα από όλα το δικό μου δεν είναι καν τέτοιο. Μην ξεχνάμε ότι τα blogs είναι πάνω από όλα μια μορφή έκφρασης.

Ανώνυμος είπε...

Τα blogs στηρίζονται στο υπάρχον κοινωνικό οικοδόμημα και όπως βλέπετε δεν αλλάζουν σχεδόν τίποτα, όσον αφορά τις σχέσεις εξουσιαστή-εξουσιαζομένου. Η συνειδητοποίηση που προωθείται μέσα από μερικά; Χάνεται μέσα στους τόνους blogoσκουπιδιών ή στην αδυναμία παρακολούθησής τους από την πλειονότητα ...υπηκόων.

Οι πραγματικές επαναστάσεις έρχονται μέσω των σχέσεων αυτών και συνεπώς οφείλουν να συντεθούν στους χώρους εργασίας. Πιστεύω ότι μόνο με αλλαγή στο σύστημα εργασίας μπορείς να κάνεις λόγο για αλλαγή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Όπως είπε ο Καστοριάδης, λειτουργούν ως εκτονώσεις του συστήματος (και μάλιστα από τις μαλθακότερες). Είναι αναμενόμενο κάτι τέτοιο. Δείτε πόσοι είναι bloggers, πόσο ελεύθερο χρόνο έχουν, ποια η οικογενειακή και εργασιακή τους κατάσταση.

Δεν ξέρω αν μπουν κάποτε τα blogs στα σχολεία. Εδώ δεν έχει μπει π.χ η τέχνη που συνειδητοποιεί, ευφραίνει, μορφώνει κτλ. Αν μπει ή θα έχουν δεχθεί ευνουχισμό ή θα μιλάμε για αλλαγή κοινωνικών συσχετισμών.

Φυσικά, μπορεί να πέφτω κι έξω, καθώς έχω -πολύ- καιρό να ασχοληθώ με το φαινόμενο.

-Νίκος Κ.

Ανορθόδοξος on 15 Σεπτεμβρίου 2008 στις 10:59 π.μ. είπε...

Φίλε Homo Sapiens
Αρχικά συγχαρητήρια για το λίαν επιμελημένο βλογ. Ο Κ. Καστοριάδης είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς και πιστεύω πως αν ζούσε σήμερα θα είχε σίγουρα δικό του blog...

Η ραγδαία ανάπτυξη των blogs αποτελεί μια πραγματική επανάσταση στο χώρο της ενημέρωσης, επαναπροσδιορίζοντας τις σχέσεις πομπού-δέκτη.

Homo Sapiens on 15 Σεπτεμβρίου 2008 στις 12:12 μ.μ. είπε...

@ Νίκος Κ.

Τελικά μία ριζοσπαστική θεώρηση για την "επανάσταση των blog", πιθανώς θα απαντούσε καταφατικά στην υπόθεση ότι πρόκειται για ένα πολιτικώς βολικό φαινόμενο, στο βαθμό που η νέα κοινωνική δυναμική διοχετεύεται (και εξαντλείται) σε "χαλαρές" μορφές αντίδρασης (στο διαδίκτυο) και όχι σε ριζοσπαστικότερες οδούς, ότι ενσωματώνεται δηλαδή στο σύστημα, αποκτά συστημικό περιεχόμενο και όχι αντισυστημικά χαρακτηριστικά.

Homo Sapiens on 15 Σεπτεμβρίου 2008 στις 12:16 μ.μ. είπε...

φίλε Ανορθόδοξε,

καλώς όρισες...να τα λέμε λοιπόν συχνά...

λες ο Καστοριάδης να είχε blog ε? :) Δεν είμαι τόσο σίγουρος όσο εσύ, αλλά σίγουρα θα ήταν υπέροχο να συνομιλούσαμε ηλεκτρονικά μαζί του...

philos on 18 Σεπτεμβρίου 2008 στις 12:50 μ.μ. είπε...

Εξαιρετικό ποστ και μου άρεσε ο παραλληλισμός με το κείμενο του μεγάλου φιλόσοφου.

Με κάλυψε η απάντηση σου προς τον Νικο Κ. Τα Blogs είναι ήδη ένα πολιτικώς βολικό φαινόμενο... στην αρχή τουλάχιστον της δημιουργίας τους... (ετσι θελω να πιστευω εγώ!)

Homo Sapiens on 18 Σεπτεμβρίου 2008 στις 1:20 μ.μ. είπε...

@ philos

thanks και καλώς όρισες...

Θα τα λέμε συχνά...

Ανώνυμος είπε...

www.arelis.gr
περιεχει το μεταφυσικο φιλοσοφικο θεατρικο εργο μεταξυ ενδοκοσμικου και υπερβατικου,το ποιημα νεα υορκη ολυμπια και το περιβοητο ερωτονομικον

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα φίλε Homo Sapiens!

Είχα γράψει για τον Καστοριάδη ότι ήταν "μπλογκοπροφήτης", όχι όμως τόσο πολύ για την ενδιαφέρουσα κριτική του που παραθέτεις κατά της εμπορευματοποιημένης πολυμορφίας (γενικά) όσο για τις ριζοσπαστικές απόψεις του που αφορούν επαναστατικη αλλαγή του "φαντασιακού" της κοινωνίας, κλπ.:

Ο Κoρνήλιος Καστοριάδης σαν μπλογκοπροφήτης

Sponsors

Archive

 

Homo sapiens. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com