Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε;
To δίλημμα που διατυπώνει ο κ. Γ.Παπανδρέου έχει πραγματικό πολιτικό ενδιαφέρον∙ ειδικώς εφόσον υποτεθεί ότι απευθύνεται αφενός στο εκλογικό σώμα, αφετέρου -όμως- στο ίδιο το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Τα πολιτικά συνθήματα (καλώς) υπάρχουν για να κινητοποιούν το πολιτικό αισθητήριο, το θυμικό, το βιωματικό και συνειδησιακό κόσμο του πολίτη. Ωστόσο, τα προεκλογικά διλήμματα αποκτούν ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο όταν αναδεικνύουν εναλλακτικές επιλογές, νέα διλήμματα πολιτικής και νέα πεδία κοινωνικής/ πολιτικής διαπραγμάτευσης. Υπό αυτή την έννοια, η κυβερνητική αλλαγή είναι αναγκαία, πλην όμως όχι ικανή συνθήκη για την πολιτική αλλαγή. Η πολιτική αλλαγή συναρτάται με την ικανότητα του νέου κυβερνητικού υποκειμένου να αποκλίνει (change paradigm) από το κυρίαρχο πρότυπο πολιτικής και τις θεσμικές/ πολιτικές προεκτάσεις του (path dependence) και να εξηγεί στους πολίτες την αναγκαιότητα και τη λογική αυτής της απόκλισης.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. -ορθώς- προτίθεται να προωθήσει την εφαρμογή ενός νέου, πρωτοποριακού παραγωγικού - αναπτυξιακού μοντέλου. Ωστόσο, «το πέρασμα» στην πράσινη οικονομία προϋποθέτει (συχνά επίπονες) οικονομικές/ πολιτικές αλλαγές. Ποια είναι τα νέα διλήμματα πολιτικής που αναδεικνύονται και πώς διευθετούνται τα νέα κοινωνικά ζητήματα; H ανακατανομή των εθνικών πόρων, η διαμόρφωση νέων κινήτρων, η στροφή της «εθνικής προσπάθειας» στην πράσινη ανάπτυξη και η αλλαγή του παραγωγικού status quo προϋποθέτουν σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος και κοινωνική θυσία, εφόσον προβλέπεται μεταφορά πόρων και κινήτρων από μη παραγωγικούς - μη ανταγωνιστικούς τομείς σε νέες οικονομικές δραστηριότητες. Το βραχυπρόθεσμο κόστος - και μέχρι να αποδώσει οικονομικά οφέλη η παραγωγική αναδιάρθρωση- που θα επωμιστεί η μη ανταγωνιστική εργασία πρέπει να αντισταθμιστεί από την λειτουργία ενός ανανεωμένου και ισχυρού κοινωνικού κράτους, ικανού να αποζημιώνει τους χαμένους των παραγωγικών αναδιαρθρώσεων και να προσφέρει επαρκείς επιλογές κατάρτισης και επανεκπαίδευσης.
Επιπρόσθετα, η επιτυχία της μετάβασης σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο προϋποθέτει ριζοσπαστικές αλλαγές στο τρίγωνο «κράτος - πανεπιστήμια - επιχειρηματικότητα»: α) ευέλικτη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση που κατανέμει τους εθνικούς πόρους στη βάση της αξιολόγησης δαπάνης - αποτελέσματος β) υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια που αξιοποιούν αποτελεσματικά τους εθνικούς πόρους και «επικοινωνούν» δημιουργικά με την αγορά εργασίας και τις νέες παραγωγικές ανάγκες, γ) επιχειρηματικότητα ευκαιρίας που επιδιώκει την κερδοφορία όχι στη σκιά του πελατειακού κράτους (στημένες δουλειές με το δημόσιο) και στη διαρκή συμπίεση του εργατικού κόστους, αλλά στην επένδυση στους νέους «εργάτες γνώσης» και στην καινοτομία. Τα παραπάνω προϋποθέτουν τρομακτικές θυσίες: διάλυση του πελατειακού κράτους και της προσοδοθηρίας, αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, σύγκρουση με τη μετριοκρατία και τις δυνάμεις του status quo στα πανεπιστήμια, κατάρρευση του παρεοκρατικού καπιταλισμού και σύγκρουση με την επιχειρηματική κουλτούρα «της αρπαχτής».
Η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου σε μία σύγχρονη δημοκρατία είναι μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Απαιτεί θυσίες, συγκρούσεις και δημιουργικές καταστροφές, καθώς θίγει ολόκληρο το πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό σύστημα (κοινωνικό κράτος, δημόσια διοίκηση, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις…).Οι εναλλακτικές επιλογές, τα νέα διλήμματα, το κόστος-όφελος της παραγωγικής αναδιάρθρωσης συνιστούν την ουσία της πολιτικής. Μπορούν να γίνουν αυτές οι αλλαγές; Μπορούν να προωθηθούν αυτές οι δημιουργικές καταστροφές; Αν όχι, τότε πραγματικά βουλιάζουμε…
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. -ορθώς- προτίθεται να προωθήσει την εφαρμογή ενός νέου, πρωτοποριακού παραγωγικού - αναπτυξιακού μοντέλου. Ωστόσο, «το πέρασμα» στην πράσινη οικονομία προϋποθέτει (συχνά επίπονες) οικονομικές/ πολιτικές αλλαγές. Ποια είναι τα νέα διλήμματα πολιτικής που αναδεικνύονται και πώς διευθετούνται τα νέα κοινωνικά ζητήματα; H ανακατανομή των εθνικών πόρων, η διαμόρφωση νέων κινήτρων, η στροφή της «εθνικής προσπάθειας» στην πράσινη ανάπτυξη και η αλλαγή του παραγωγικού status quo προϋποθέτουν σημαντικό βραχυπρόθεσμο κόστος και κοινωνική θυσία, εφόσον προβλέπεται μεταφορά πόρων και κινήτρων από μη παραγωγικούς - μη ανταγωνιστικούς τομείς σε νέες οικονομικές δραστηριότητες. Το βραχυπρόθεσμο κόστος - και μέχρι να αποδώσει οικονομικά οφέλη η παραγωγική αναδιάρθρωση- που θα επωμιστεί η μη ανταγωνιστική εργασία πρέπει να αντισταθμιστεί από την λειτουργία ενός ανανεωμένου και ισχυρού κοινωνικού κράτους, ικανού να αποζημιώνει τους χαμένους των παραγωγικών αναδιαρθρώσεων και να προσφέρει επαρκείς επιλογές κατάρτισης και επανεκπαίδευσης.
Επιπρόσθετα, η επιτυχία της μετάβασης σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο προϋποθέτει ριζοσπαστικές αλλαγές στο τρίγωνο «κράτος - πανεπιστήμια - επιχειρηματικότητα»: α) ευέλικτη και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση που κατανέμει τους εθνικούς πόρους στη βάση της αξιολόγησης δαπάνης - αποτελέσματος β) υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια που αξιοποιούν αποτελεσματικά τους εθνικούς πόρους και «επικοινωνούν» δημιουργικά με την αγορά εργασίας και τις νέες παραγωγικές ανάγκες, γ) επιχειρηματικότητα ευκαιρίας που επιδιώκει την κερδοφορία όχι στη σκιά του πελατειακού κράτους (στημένες δουλειές με το δημόσιο) και στη διαρκή συμπίεση του εργατικού κόστους, αλλά στην επένδυση στους νέους «εργάτες γνώσης» και στην καινοτομία. Τα παραπάνω προϋποθέτουν τρομακτικές θυσίες: διάλυση του πελατειακού κράτους και της προσοδοθηρίας, αλλαγή του τρόπου διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, σύγκρουση με τη μετριοκρατία και τις δυνάμεις του status quo στα πανεπιστήμια, κατάρρευση του παρεοκρατικού καπιταλισμού και σύγκρουση με την επιχειρηματική κουλτούρα «της αρπαχτής».
Η αλλαγή παραγωγικού μοντέλου σε μία σύγχρονη δημοκρατία είναι μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Απαιτεί θυσίες, συγκρούσεις και δημιουργικές καταστροφές, καθώς θίγει ολόκληρο το πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό σύστημα (κοινωνικό κράτος, δημόσια διοίκηση, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις…).Οι εναλλακτικές επιλογές, τα νέα διλήμματα, το κόστος-όφελος της παραγωγικής αναδιάρθρωσης συνιστούν την ουσία της πολιτικής. Μπορούν να γίνουν αυτές οι αλλαγές; Μπορούν να προωθηθούν αυτές οι δημιουργικές καταστροφές; Αν όχι, τότε πραγματικά βουλιάζουμε…
Αναρτήσεις
