Διαγενεακή δικαιοσύνη. Πιθανώς το πολιτικό/ κοινωνικό διακύβευμα του 21ου αιώνα. Αναμφίβολα, το κεντρικό αίτημα της νέας γενιάς και των επερχόμενων γενεών.Η πολιτική επιλογή της δίκαιης διευθέτησης των σχέσεων μεταξύ των γενεών διευρύνει και ανατέμνει το “παραδοσιακό” ιδεολογικοπολιτικό λεξιλόγιο∙ ανασυνθέτει την αρχή της «κοινωνική δικαιοσύνης» και εισάγει στις δημόσιες πολιτικές (δημόσια επιλογή) το διαγενεακό κριτήριο. Ουσιαστικά, υπονοεί τη διαμόρφωση (επινόηση;) ενός λειτουργικού-συναινετικού συμβιβασμού μεταξύ της ακριβοδίκαιης διανομής πόρων και ευκαιριών στις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και της ακριβοδίκαιης διανομής πόρων και δυνατοτήτων μεταξύ των διαφορετικών γενεών.
Κατά μία έννοια, το αίτημα για διαγενεακή δικαιοσύνη αναδεικνύει την… «μεταφυσική» πολιτική. Υποκινεί τους πολιτικούς - ορθολογικούς παίκτες (κόμματα, πολιτικοί, ομάδες συμφερόντων) που επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση των συμφερόντων τους (βλ. επανεκλογή) να προωθήσουν έναν «ανορθολογικό μετασχηματισμό» του πολιτικού/ προγραμματικού τους λόγου: σκεφτείτε να διατυπώνουν προτάσεις πολιτικής και να νομοθετούν δημόσιες πολιτικές που να υπηρετούν -μεταξύ άλλων- τα συμφέροντα αυτών που δεν ψηφίζουν ή/και αυτών που δεν έχουν γεννηθεί! Ωστόσο, τα σημερινά και διαρκώς διογκούμενα προβλήματα που προκύπτουν από την παραμέληση του διαγενεακού στοιχείου στη διαμόρφωση της επίσημης πολιτικής (ας πούμε εδώ και 35χρόνια) υποδεικνύουν ότι το αίτημα της διαγενεακής δικαιοσύνης μπορεί να αρθρωθεί σε μία πλήρως πραγματιστική, διορατική και υπεύθυνη πολιτική προς όφελος όλων.
Τα κυρίαρχα συμπτώματα που αποτυπώνουν την άδικη διευθέτηση των σχέσεων μεταξύ των γενεών είναι: το τεράστιο δημόσιο χρέος, το ασφαλιστικό χρέος ενός ελλειμματικού, αναποτελεσματικού, διάτρητου και πελατειακού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, το βαθμιαίο αυξανόμενο οικολογικό έλλειμμα. Προσθέστε στα παραπάνω και την έλλειψη εμπιστοσύνης στην νέα γενιά που αποτυπώνεται στα συντηρητικά, αναχρονιστικά, πελατειακά και αυστηρώς ιεραρχικά συστήματα ανάδειξης και αμοιβών, που πριμοδοτούν -κυρίως- την προϋπηρεσία (προϋπηρεσιο-λαγνεία) εις βάρος της αξιοκρατίας, την άκαμπτη αγορά εργασίας με την τεράστια ανομία, καθώς και τη διαρκή υποβάθμιση της ποιότητας των συλλογικών αγαθών εξαιτίας της ανεπαρκούς κοινωνικής λογοδοσίας και της …«ανατριχίλας» που προκαλεί η έννοια της αξιολόγησης και θα διαπιστώσετε το εκρηκτικό κοκτέιλ που ετοιμάζεται για τη νέα γενιά και τις επερχόμενες γενιές. Η διατήρηση και διαιώνιση του σημερινού status quo φέρνει τον τελικό λογαριασμό σε μας και στις επερχόμενες γενιές, που πρέπει να τον πληρώσουμε με περισσότερους φόρους, μεγαλύτερες εισφορές, χαμηλότερες συντάξεις, διάγοντας ένα βίο χαμηλών προσδοκιών, περιορισμένων ευκαιριών, με ακριβά και κακής ποιότητας δημόσια αγαθά και ένα υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον.
Η διαγενεακή δικαιοσύνη δεν αφορά μόνο τις νέες γενιές. Αφορά, σίγουρα και την παρούσα γενιά. Η διαιώνιση του status quo οδηγεί αναπόφευκτα σε προβλέψιμες κρίσεις όπου οι πιθανές θεραπείες θα έχουν την μορφή σοκ. Ας σκεφτούμε μία πιθανή (διόλου απίθανη άλλωστε) κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος: τότε οι πεφωτισμένοι μεταρρυθμιστές θα προτείνουν τεράστιες μειώσεις στις συντάξεις, αύξηση φόρων, λιτότητα, αύξηση εισφορών, αύξηση ορίων ηλικίας. H «shock therapy» θα πλήξει απότομα τους πάντες και θα οδηγήσει σε ένα πόλεμο όλων εναντίον όλων, που σίγουρα δεν συμφέρει κανέναν. Επίσης, σκεφτείτε περιοχές που θα υποστούν τεράστια περιβαλλοντική υποβάθμιση: υψηλό κόστος ποιότητας ζωής και υγείας και πτώση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων (π.χ αξία ακινήτων). Υπό αυτή την έννοια, η διαγενεακή δικαιοσύνη φαίνεται να αφορά λιγότερο τη …«μεταφυσική» πολιτική.
Σήμερα η σύγκρουση των γενεών φαίνεται να είναι περισσότερο υλική και λιγότερο αξιακή, πολιτισμική, ιδεολογική. Το «χάσμα γενεών» των σχολικών εκθέσεων αφορά περισσότερο συμφέροντα (φόροι, συντάξεις, ευκαιρίες κτλ) και λιγότερο νοοτροπίες και στάσεις ζωής, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Ωστόσο, η σύγκρουση συμφερόντων που οδηγεί σε μία μάχη όλων εναντίον όλων δεν βολεύει κανένα. Η υιοθέτηση της διαγενεακής δικαιοσύνης για τη δίκαιη κατανομή των κοινωνικών βαρών μεταξύ των γενεών φαίνεται να υπηρετεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο το λεγόμενο «δημόσιο συμφέρον».
Υ.Γ. Η agenda της διαγενεακής δικαιοσύνης και το ζήτημα της εφαρμογής ενός νέου New Deal μεταξύ των γενεών προωθείται ιδιαίτερα στο δημόσιο λόγο από το ιστολόγιο της "Γενιάς των 700 ευρώ". Στις προτεινόμενες συνδέσεις του ιστολογίου υπάρχουν sites σχετικά με αυτά τα ζητήματα, καθώς και ιδέες για την θεσμική/πολιτική προώθησή τους.
Αναρτήσεις
4 comments:
Η διαγενεακή δικαιοσύνη δεν αφορά μόνο τις νέες γενιές. Αφορά, σίγουρα και την παρούσα γενιά. Η διαιώνιση του status quo οδηγεί αναπόφευκτα σε προβλέψιμες κρίσεις όπου οι πιθανές θεραπείες θα έχουν την μορφή σοκ. Ας σκεφτούμε μία πιθανή (διόλου απίθανη άλλωστε) κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος: τότε οι πεφωτισμένοι μεταρρυθμιστές θα προτείνουν τεράστιες μειώσεις στις συντάξεις, αύξηση φόρων, λιτότητα, αύξηση εισφορών, αύξηση ορίων ηλικίας. H «shock therapy» θα πλήξει απότομα τους πάντες και θα οδηγήσει σε ένα πόλεμο όλων εναντίον όλων, που σίγουρα δεν συμφέρει κανέναν.
Apolita sostos...
to diageneako zitima tha apotelei ton vasiko prosdioristiko paragonta tou "social question". Stin ameriki to zitima auto siziteitai para poli. elpizo kai stin ellada na arxisoume na to sizitame.
filika,
bill, N.Y
Η ενσυναίσθηση αποτελεί την ελληνική απόδοση της αγγλικής έννοιας «empathy», έναν όρο που συναντούμε στην ιατρική και την ψυχολογία. Ενσυναίσθηση είναι η σπάνια αρετή να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι με βιωματικό τρόπο τα προβλήματα των άλλων ακόμα και αν εκ πρώτης όψεως δεν σε αγγίζουν ούτε σε αφορούν. Οι γιατροί για παράδειγμα καλούνται να να διαγνώσουν έγκαιρα και να αξιολογήσουν εμπειρίες πόνου που οι ίδιοι ίσως δεν βιώσουν ποτέ.
Γιατί τα λέω όλα αυτά; Το χάσμα γενεών, ο διαχωρισμός σε κοινωνικές τάξεις, η απάθειά μας απέναντι σε τρομερά φαινόμενα που συμβαίνουν γύρω μας αλλά και ακόμα και το πρόβλημα στην εκπαίδευση, όλα αυτά, συνδέονται με την έλλειψη ενσυναίσθησης.
Μετά από κάποιες διαλέξεις στο πανεπιστήμιο, αν και θεωρητικές, με βοήθησαν να κατανοήσω ότι αυτό ακριβώς είναι που λείπει στην σημερινή κοινωνία. Από τότε έχω παρατηρήσει ότι ακόμα και "καλοί" και δημιουργικοί άνθρωποι έχουν συχνά έλλειψη ενσυναίσθησης, σε βαθμό που δεν γνωρίζουν ότι αποτελούν και οι ίδιοι μέρος του προβλήματος που τους ενοχλεί.
Ένα πολύ κλασσικό παράδειγμα είναι το λεωφορείο. Όταν υπάρχει μεγάλη κίνηση στο κέντρο της Αθήνας, όσοι είναι έξω πάντα φωνάζουν "κάντε χώρο να περάσουμε" και όσοι είναι μέσα στην πλειοψηφία (δυστυχώς) δεν πηγαίνουν προς το κέντρο για περάσει ο κόσμος. Το ίδιο και στο μετρό τις ώρες αιχμής. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που ζω καθημερινά και δεν δικαιολογείται ειδικά στο μετρό όπου υπάρχουν μεγάλοι κενοί χώροι πολύ συχνά ακόμα και τις ώρες αιχμής. Ο καθένας σκέφτεται μόνο τον εαυτό του (με λίγες εξαιρέσεις).
Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι ότι όταν είμαστε μαθητές όλοι συμφωνούμε σε τι δεν θέλουμε από έναν καθηγητή να μας κάνει. Όταν όμως γινόμαστε καθηγητές ξεχνούμε και θεωρούμε υπερβολικά τα σχόλια των μαθητών.
Είμαι πεπεισμένος πως η ενσυναίσθηση είναι αρετή που περνάει από την σφαίρα της ορθής σκέψης. Επομένως μπορεί να διδαχθεί σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Να διδαχθούμε όλοι με θεωρίες αλλά και με παραδείγματα ότι προσωπικό μας όφελος περνάει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ μέσα από το κοινωνικό μακροπρόθεσμο όφελος. Από εκεί ξεκινούν όλα, ακόμα και η διαγενειακή δικαιοσύνη. Το "Social Question" που αναφέρει ο Bill, μπορεί με αυτόν τον τρόπο να προσεγγισθεί ολοκληρωμένα.
Πασχάλη, τώρα τελευταία μου δίνεις ερεθίσματα για να γράψω ιδέες που με προβληματίζουν πολύ. Σε ευχαριστώ.
Φίλε Bill,
καλώς όρισες.
Συμφωνώ απόλυτα ότι το "κοινωνικό ζήτημα" σήμερα αφορά οπωσδήποτε τη διευθέτηση των σχέσεων μεταξύ των γενεών.Βέβαια η συζήτηση τώρα μόλις ξεκινά. Πρέπει να δούμε τι σημαίνει διαγενεακή δικαιοσύνη στο πλαίσιο του σχεδιασμού και της εφαρμογής της δημόσιας πολιτικης (εφαρμοσμένη πολιτική). Για παράδειγμα, τι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, στις αγορές εργασίας, στο εκπαδευτικό σύστημα, στο κράτος πρόνοιας, στο παραγωγικό μοντέλο κτλ. Η διαγενεακή δικαιοσύνη προφανώς αναζητά ένα New Public Managment.
Εκτός από το post που μας παραπέμπει η G700 στο σχόλιο της, υπάρχει στο g700 αναφορά στη σχετική συζήτηση στις Η.Π.Α, κυρίως μέσα από το έργο και τις απόψεις του Kotlikoff (βλ. the coming generational storm).
Παναγιώτη,
Μόλις διάβασα το σχόλιό σου. θα επανέλθω με ένα δικό μου σχόλιο στο δικό σου blog. χαίρομαι που το HS σε εμπνέει :)
Δημοσίευση σχολίου