Ισραήλ vs Παλαιστίνιοι: η ιδιότυπη συγκρουσιακή "φύση" της διένεξης

Με αφορμή την (με δυσάρεστο τρόπο) επαναφορά στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος της διένεξης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνιων, καταγράφω - μεταξύ άλλων - 6 θεμελιώδεις παράγοντες, δηλωτικούς της ιδιόμορφης συγκρουσιακής "φύσης" της. Η παράθεση των μεταβλητών που οριοθετούν το ευρύτερο πλαίσιο της διαμάχης βοηθά στην καλύτερη κατανόηση του ζητήματος... (η δική μου σκέψη περιστρέφεται διαρκώς γύρω από τον 3ο παράγοντα, πιθανώς είναι αυτός με το περισσότερο ενδιαφέρον).

α) Η αντικειμενική σύγκρουση συμφερόντων.

Η διένεξη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων αποτελεί έκφραση ασυμβίβαστης αντικειμενικής διαφοράς και συνακόλουθα προσδιορίζεται από αντικειμενική σύγκρουση συμφερόντων. Ο συγκρουσιακός χαρακτήρας της διένεξης συγκροτείται στη βάση ασυμβίβαστων και αμοιβαίως αποκλειόμενων θέσεων και συμφερόντων. Στο πρώιμο στάδιο της διένεξης, οι δύο πλευρές επιδιώκουν την πλήρη εδαφική κυριαρχία στην περιοχή που είναι ιστορικώς προσδιορισμένη ως Γη της Παλαιστίνης. Επομένως, οι θέσεις κάθε μέρους απειλούν την ασφάλεια και την επιβίωση του αντιπάλου. Χρησιμοποιώντας όρους από το γνωστικό αντικείμενο της θεωρίας παιγνίων, το παίγνιο μεταξύ των δύο μερών είναι μηδενικού αθροίσματος, γεγονός που καθιστά αδύνατη κάθε προσπάθεια συναίνεσης και συμβιβασμού. Στο ύστερο στάδιο της διαμάχης, όπου λαμβάνει χώρα η διαδικασία επίλυσης της διένεξης στη βάση δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, οι θέσεις των δύο μερών στις διαπραγματεύσεις εξακολουθούν να είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, συνεπώς η μετατροπή της διένεξης σε παίγνιο θετικού αθροίσματος θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη.

β) Η ασυμμετρία της διαμάχης.

Κεντρικό προσδιοριστικό στοιχείο της διένεξης μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων είναι η έντονη ασυμμετρία της. Η ασυμμετρία της διαμάχης έχει διττό χαρακτήρα. Σε θεσμικούς όρους, πρόκειται για μία διένεξη μεταξύ ενός κυρίαρχου, ανεξάρτητου εθνικού κράτους και μιας διοικούσας αρχής (Παλαιστινιακή Αρχή) ή παλαιότερα ενός εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος (ΟΑΠ). Στην ουσία πρόκειται για μία δια-εθνική και όχι διακρατική διένεξη. Σε όρους ισχύος, υπάρχει τεράστια ανισότητα ως προς την κατανομή της οικονομικής, πολιτικής, διπλωματικής και στρατιωτικής ισχύος μεταξύ των δύο μερών. Ο ρυθμιστικός ρόλος του Ισραήλ στη διαπραγματευτική διαδικασία και η μακρόχρονη επιβίωσή του στο έντονα συγκρουσιακό του περιβάλλον, οφείλεται εν πολλοίς στο απόλυτο πλεονέκτημά του σε όρους ισχύος συγκριτικά με τους αντιπάλους του.

γ) Η λειτουργικότητα της διένεξης.

Εκτός από την έντονα συγκρουσιακή και ασυμμετρική της φύση, η ιδιομορφία της διένεξης έγκειται στο λειτουργικό της χαρακτήρα. Μία διαμάχη θεωρείται λειτουργική όταν παράγει θετικές εξωτερικότητες για τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι θετικές λειτουργίες που παράγει η διένεξη αφορούν στην ενίσχυση της εσωτερικής - πολιτικής και κοινωνικής - συνοχής και στη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης των δύο μερών. Στο βαθμό που το συνολικό όφελος που εισπράττουν τα δύο μέρη από τη συνέχιση της διαμάχης υπερβαίνει το κόστος της ενδεχόμενης επίλυσής της, η διένεξη θα διαιωνίζεται. Η σκληροπυρηνική συμπεριφορά και η μακροχρόνια επιβίωση των ριζοσπαστικών ελίτ εκατέρωθεν, καταδεικνύουν τη λειτουργικότητα της διένεξης. Σ’ αυτό το αναλυτικό πλαίσιο μπορεί να ιδωθεί αφενός η μεγάλη λαϊκή απήχηση των δεξιών ισραηλινών κομμάτων (π.χ το Λικούντ) και αφετέρου η ενδυνάμωση δυναμικών παλαιστινιακών οργανώσεων.

δ) Η ψυχολογική δυναμική της διαμάχης.

Η ψυχολογική διάσταση μιας διαμάχης νοείται ως η διαμορφωθείσα αντίληψη κάθε μέρους για το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του αντιπάλου. Οι ‘πειθαρχίες’ της κοινωνικής ψυχολογίας και των Διεθνών Σχέσεων θεωρούν ότι η ψυχολογική δυναμική μιας διαμάχης σταδιακά ταυτίζεται με την αντικειμενική σύγκρουση συμφερόντων, καθιστώντας έτσι ανεδαφική κάθε προσπάθεια συμβιβασμού και συναίνεσης. Η υψηλή ένταση και η μακρά χρονική διάρκεια της εξεταζόμενης διένεξης έχει επισωρεύσει ένα κρίσιμο απόθεμα ψυχολογικής δυναμικής. Κάθε μέρος θεωρεί τον αντίπαλο φύσει επιθετικό, ανήθικο και ανάξιο εμπιστοσύνης. Οι στερεότυπες αυτές αντιλήψεις είναι βαθιά ριζωμένες τόσο στην κοινή γνώμη των δύο μερών όσο και στις πολιτικές τους ηγεσίες. Ιδιαίτερα στο πρώιμο στάδιο της διαμάχης, οι επίσημες θέσεις και οι άξονες πολιτικής των δύο μερών συνίστατο στην πλήρη άρνηση αποδοχής του αντιπάλου ως αντάξιου συνομιλητή και στη δεδομένη απόρριψη του θεσμικού του ρόλου.

ε) Η ιδεολογική διάσταση της διαμάχης και η δυναμική του εθνικισμού.

Η διένεξη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων δε νοείται απλά ως μία σύγκρουση δύο διαφορετικών πολιτικών οντοτήτων και, συνεπώς, δε μπορεί να ιδωθεί μόνο ως τέτοια. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία διαμάχη μεταξύ δύο πολιτισμών, δύο εκ διαμέτρου αντίθετων ιδεολογικών, πολιτικών και πολιτιστικών παραδόσεων. Οι πολιτισμικές διαφορές των δύο μερών βρίσκουν την πιο ακραία τους έκφραση στις εθνικιστικές, θρησκευτικές ιδεολογικές παραδόσεις του σιωνισμού και του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Αμφότερα, η δυναμική του εθνικισμού οξύνει την ψυχολογική διάσταση της διαμάχης, εντείνοντας το κλίμα αναξιοπιστίας και έλλειψης ανεκτικότητας και εμπιστοσύνης. Σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών, η διαφορετική πολιτική κουλτούρα αποτυπώνεται έντονα στις διαπραγματευτικές διαδικασίες, όπου τα αντιμαχόμενα μέρη αδυνατούν να βρουν κοινά ‘κανάλια’ επικοινωνίας.

στ) Το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον της διαμάχης.

Σημαντικό στάδιο στη διαδικασία αναδίφησης του χαρακτήρα και της φύσης της διένεξης είναι ο προσδιορισμός του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται. Ο ‘χώρος’ εξέλιξης της διαμάχης εντοπίζεται σε δύο επίπεδα : α) το εσωτερικό περιβάλλον, το οποίο ορίζεται ως ο χώρος δράσης των δύο αντιμαχόμενων μερών και β) το εξωτερικό περιβάλλον, το οποίο προσδιορίζεται από τις δράσεις του διεθνούς παράγοντα (ΟΗΕ, Η.Π.Α κτλ.) και τις διεθνείς διαστάσεις της διαμάχης (τρομοκρατία, γεωστρατηγικά συμφέροντα). Υπό αυτή τη θεωρητική σκοπιά, η διένεξη θεωρείται περιφερειακή και παγκόσμια ταυτόχρονα. Η αλληλεπίδραση του εσωτερικού και του εξωτερικού παράγοντα της διαμάχης δημιουργεί ένα δυναμικό πλέγμα σχέσεων που επηρεάζει την συνολική κατάσταση του ‘συστήματος’. Λόγου χάρη, μετριοπαθείς πολιτικές ηγεσίες στο εσωτερικό των δύο μερών και ένα ευνοϊκό διεθνές περιβάλλον, θέτουν το ‘σύστημα’ σε κατάσταση σχετικής ηρεμίας και δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για ανάληψη πρωτοβουλιών για την επίλυση του προβλήματος. Στην αντίθετη περίπτωση, άκαμπτες πολιτικές ηγεσίες και ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον προκαλούν ανισορροπία και κρίση στο ‘σύστημα’, απομακρύνοντας ενδεχόμενες προοπτικές επίλυσης.

Mack. R. και Snyder R.C, The Analysis of Social Conflict – Towards an Overview and Synthesis, Journal of Conflict Resolution, 1, No 4, 1957, σελ. 212-248

Lewis A. Coser, The Functions of Social Conflict, Glencoe,IL, Free Press 1956, σελ. 151-157

Ηρακλείδης Α., Η αραβοϊσραηλινή αντιπαράθεση, εκδ. Παπαζήση, 1991

Για τη σχέση μεταξύ της κοινής γνώμης και των πολιτικών ηγεσιών που λαμβάνουν χώρα στις διαπραγματεύσεις βλ. Shamir J. και Shikaki K, Public Opinion in the Israeli – Palestinian Two Level Game, Journal of Peace Research,Vol. 42, No 3, 2005, σελ. 311-328.

Cynical, Το παλαιστινιακό πρόβλημα, σύντομη ιστορική επισκόπηση

Βlogo-ευχές...

Christmas Card by Kipper Williams, The Guardian.
(δεν είναι φοβερή?)

Στους αγαπητούς (blogo)φίλους, που αφιερώνουν λίγο από τον χρόνο τους και σ' αυτήν εδώ τη γωνιά, εύχομαι καλές γιορτές και ακόμη περισσότερη έμπνευση, σοφία, πρωτοτυπία, δημιουργικότητα, πάθος και αγάπη για το...blogging. Έχω την τύχη να περιηγούμαι σε μία εξαιρετική blogoγειτονιά και είμαι σίγουρος ότι οι ευχές μου θα γίνουν πραγματικότητα. Νομίζω ότι η προσπάθεια όλων, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε τη δημιουργική, πνευματική και ...συναισθηματική αξία αυτής της καταπληκτικής ενασχόλησης. Καλά Χριστούγεννα!

Ευρωπαϊκές Διαβουλεύσεις Πολιτών

Αναρτώ το mail που έλαβα από το Ινστιτούτο Στατιστικής Τεκμηρίωσης, Ανάλυσης και Έρευνας (ΙΣΤΑΕΡ), του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα την Ευρωπαική Διαβούλευση των Πολιτών για το 2009.

Ευρωπαϊκές Διαβουλεύσεις Πολιτών 2009

Οι "Ευρωπαϊκές Διαβουλεύσεις Πολιτών 2009" (ECC09), είναι μια πρωτοβουλία που σε μεγάλο βαθμό θα στηριχθεί στην ηλεκτρονική διαβούλευση.

Πρόκειται για ένα Πανευρωπαϊκό πρόγραμμα στα πλαίσια του οποίου πολίτες από κάθε μία από τις 27 χώρες μέλη της Ε.Ε. θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν για το μέλλον της Ευρώπης στην Εθνική Διαβούλευση Πολιτών στην χώρα τους, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Ελλάδας. Οι συμμετέχοντες σε αυτόν τον μοναδικό και χωρίς πολιτικές δεσμεύσεις διάλογο θα έχουν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις, να διαμορφώσουν κοινά οράματα για το μέλλον της Ευρώπης και να καταλήξουν σε προτάσεις προς αυτούς που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις.

Την ευθύνη για την διεξαγωγή του Προγράμματος στην Ελλάδα έχει το Ινστιτούτο Στατιστικής Τεκμηρίωσης Ανάλυσης και Έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.Αντίστοιχη διαδικασία θα γίνει σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την παρουσία πρωθυπουργών, επιτρόπων και άλλων ηγετών. Η διαδικασία στην Αθήνα θα γίνει ταυτόχρονα με άλλες επτά χώρες της Ένωσης με πανευρωπαϊκή προβολή. Η κατ' αρχήν ημερομηνία διεξαγωγής είναι το διήμερο 14-15 Μαρτίου.

Η ECC09)- θα δώσει σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην συζήτηση για το πώς μπορεί η ΕΕ να διαμορφώσει το οικονομικό και κοινωνικό μας μέλλον σε έναν παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, λαμβάνοντας μέρος σε μία συζήτηση σε απ' ευθείας σύνδεση στους εθνικούς δικτυακούς τόπους που ξεκίνησαν την λειτουργία τους στις 3 Δεκεμβρίου ταυτόχρονα σε κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. Αυτό αποτελεί το πρώτο στάδιο μιας διαδικασίας που θα κορυφωθεί με μια σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων πολιτών τον Μάϊο του 2009.

Για τον σκοπό αυτό, όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν μπορούν να επισκεφθούν την εθνική μας ιστοσελίδα.

Επιπροσθέτως, μπορούν να αποστείλουν μια σύντομη πρόταση για συζήτηση (π.χ. γενικές παρατηρήσεις σχετικά με το ερώτημα: Τι πρέπει να κάνει η ΕΕ για να διαμορφώσει το οικονομικό και κοινωνικό μας μέλλον σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον) ή/και να συνεισφέρουν με κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις για το οικονομικό και κοινωνικό μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για οποιαδήποτε διευκρίνιση ή περαιτέρω πληροφορία, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στον εκτελεστικό υπεύθυνο του προγράμματος κ. Βαλάντη Μαλέσιο τηλ. 210-8210509, diavoulefsi09@gmail.com)

Ο ...επί μακρόν εμπαιγμός των μεταναστών

Ευχαριστώ την Έντα Γκέμι (υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών- Στέκι Πολιτισμού Αλβανών Μεταναστών)
για την ευγενική της άδεια να αναδημοσιεύσω το εξαιρετικό της άρθρο με τίτλο "Εμπαιγμός...Επί Μακρόν", που δημοσιεύθηκε στις 18/12/08 στο συλλογικό blog του ΕΛΙΑΜΕΠ. Πρόκειται για μία εξαιρετική κριτική παρέμβαση για ένα πολύ σηματικό πρόβλημα των μεταναστών, για το οποίο η ελληνική πολιτεία είναι όχι απλώς μυωπική, αλλά...φοράει "κουκούλα". ..

Εμπαιγμός...Επί Μακρόν/ Έντα Γκέμι

"Τις προάλλες σε ένα τηλεοπτικό παράθυρο ένας πολύ γνωστός πολιτικός σχολιάζει την κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας. Παράλληλα, προβάλλεται ένα ρεπορτάζ με δηλώσεις μαθητών που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις. Μεταξύ αυτών, μίλησε και ένας μαθητής Αλβανικής καταγωγής, παιδί δεύτερης γενιάς. Στην ερώτηση που του απευθύνει ο δημοσιογράφος σχετικά με το γιατί διαδηλώνει, ο μαθητής απαντάει:«…διαδηλώνουμε εναντίον της πολιτικής που ακολουθεί η Ελλάδα…». Ακολούθησε ένα απότομο ξέσπασμα του πολιτικού: «…ήρθε με το ζόρι στην Ελλάδα; Του έβαλε κανείς το πιστόλι στο κεφάλι στην Αλβανία και του είπε να πάει στην Ελλάδα; Αν δεν του αρέσει η Ελλάδα, να πάει στην πατρίδα του”!?».
Αντιλαμβανόμαστε ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός – που για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι να επουλώσει τις πληγές της πόλης του - ανήμπορος να τιθασεύσει το «θυμό» του, έπεσε «θύμα» της εμπεδωμένης, πλέον, κουλτούρας του τσαμπουκαλισμού και νταϊσμού. Είναι η mainstream κουλτούρα που το τελευταίο καιρό βρίσκει την απόλυτη έκφρασή της ειδικά όταν μπροστά της «τολμάει» να αρθρώσει λόγο ένα παιδί «κατώτερου θεού», που οι ίδιοι εμπνευστές της, φροντίζουν επιμελώς να το μετατρέψουν σε υποκείμενο δεύτερης κατηγορίας.
Μάλλον, πάνω στο «θυμό» του, ο εν λόγω πολιτικός, παρέλειψε να αναλογιστεί ότι ο συγκεκριμένος μαθητής που ενδεχομένως έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, είναι συντοπίτης του, εκφράζει τις ίδιες ανησυχίες και μοιράζεται τον ίδιο κοινωνικό χώρο, τα ίδια θρανία και τα ίδια όνειρα με τους έλληνες συμμαθητές του.
Η επόμενη πράξη του «σουρεαλιστικού δράματος» παίζεται στη Βουλή των Ελλήνων. Την ίδια ώρα, που όλες οι «φυλές» των μαθητών διαδηλώνουν έξω από αυτήν, η Βουλή, ψηφίζει, τον νόμο με τίτλο: “Αναδιοργάνωση της δημοτικής αστυνομίας και ρυθμίσεις λοιπών θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών”. Μεταξύ άλλων διατάξεων, ο εν λόγω νόμος επιδιώκει την ρύθμιση του ζητήματος των παιδιών των μεταναστών. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 41 παρ. 7, αναφέρεται: ” Τέκνα υπηκόων τρίτων χωρών, τα οποία γεννήθηκαν και διαμένουν στην Ελλάδα, και των οποίων οι γονείς εξακολουθούν να διαμένουν νόμιμα στη Χώρα, μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους και εφόσον έχουν διανύσει την πρωτοβάθμια και γυμνασιακή εκπαίδευση, αποκτούν, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας, την ιδιότητα του επί μακρόν διαμένοντος”.
Πρώτον, η συγκεκριμένη διάταξη έχει πρόβλημα εννοιολογικής οριοθέτησης. Τα παιδιά της δεύτερης γενιάς των μεταναστών, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή βιβλιογραφία (και όχι μόνο), δεν θεωρούνται μετανάστες, αλλά πολίτες με μεταναστευτικό background (η χώρα εγκατάστασης είναι αυτή που οι γονείς τους, κάποτε, αποφάσισαν ή επέλεξαν να μεταναστεύσουν).
Δεύτερον, το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος έχει σχεδιαστεί ώστε να παρέχει τις minimum προϋποθέσεις για την κοινωνική ένταξη των μεταναστών της πρώτης γενιάς και να εξασφαλίσει την συμμετοχή τους στην κοινωνική και πολιτική ζωή (δικαίωμα συμμετοχής στις τοπικές εκλογές) της χώρας εγκατάστασης. Άλλωστε, σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε, δικαίωμα απόκτησής του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος έχουν όλοι οι μετανάστες που διαμένουν νόμιμα στη χώρα εγκατάστασης τουλάχιστον 5 χρόνια και έχουν ετήσιο εισόδημα 8.500 ευρώ.
Τρίτον, σαν να μην έφτανε το προηγούμενο, το δικαίωμα πρόσβασης στο συγκεκριμένο καθεστώς το έχουν μόνο όσα παιδιά δεύτερης γενιάς γεννήθηκαν στην Ελλάδα και όχι τα παιδιά που έχουν έρθει στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία. Επικαλούμαι ξανά την Ευρωπαϊκή βιβλιογραφία για να υποστηρίξω ότι τα παιδιά που έχουν έρθει στην Ελλάδα μέχρι την ηλικία των 7 χρονών, θεωρούνται παιδιά της μιάμισης ή δεύτερης γενιάς. Αρά, ουσιαστικά, μιλάμε για την ίδια κοινωνική κατηγορία που θα έπρεπε να ρυθμίζεται με ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο.
Και, τέταρτον, το τεκμήριο της νομιμότητάς τους, εφόσον έχουν ενηλικιωθεί, θεμελιώνεται με βάση το καθεστώς των γονέων τους. Εν ολίγοις, εάν οι γονείς των παιδιών αυτών, για διάφορους λόγους: είτε δεν βρίσκονται στη ζωή, είτε είναι παράνομοι, είτε έχουν επιστρέψει στη χώρα καταγωγής, είτε έχουν αποποιηθεί τον ρόλο του γονέα, επιφυλάσσουν, εν τέλει, στο ενήλικo πλέον, παιδί τους μια θέση στον κόσμο της παρανομίας και του περιθωρίου. Μάλλον, δεν άκουσαν προσεκτικά την ομιλία του κου Παυλόπουλου στην Βουλή, όπου έδωσε μεγάλη σημασία στα «δικαιώματα των μεταναστών» και συνέδεσε την απόδοση δικαιωμάτων με την εξάλειψη των φαινομένων παραβατικότητας…!
Ειλικρινά, αυτό που θα περίμενε κανείς και που εν τέλει είναι πάγιο αίτημα των μεταναστευτικών οργανώσεων και του Συνηγόρου του Πολίτη, ήταν η ελληνική πολιτεία να τολμήσει, έστω και μία φορά, να ξεπεράσει τον εαυτό της, τις ανυπόστατες φοβίες της και το σύνδρομο συνωμοσίας που την κατέχει. Να τολμήσει να χορηγήσει την ελληνική ιθαγένεια στα παιδιά της δεύτερης γενιάς των μεταναστών με την ενηλικίωσής τους. Παιδιά που στην πραγματικότητα είναι έλληνες πολίτες αλλά χωρίς δικαιώματα…
Απ’ την άλλη, στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον νόμο αναφέρεται ότι «με την προτεινόμενη διάταξη λαμβάνεται ειδική μέριμνα για το καθεστώς διαμονής των τέκνων υπηκόων τρίτων χωρών, τα οποία γεννήθηκαν στην Ελλάδα, προκειμένου να διασφαλιστεί η περαιτέρω ακώλυτη διαμονή τους στη Χώρα, και να επιτευχθεί, στον πληρέστερο δυνατό βαθμό, η κοινωνική τους ένταξη”. Μήπως το υπονοούμενου της συγκεκριμένου παραγράφου είναι «να επιτευχθεί ο κοινωνικός τους αποκλεισμός, υποβαθμίζοντάς τους σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας πολλών ταχυτήτων»! Διότι αν μιλάμε για κοινωνική ένταξη, η εύλογη ερώτηση που θα προέκυπτε θα ήταν: ένταξη που? Σε ποία κοινωνία?! Η δεύτερη γενιά των μεταναστών είναι παιδιά που γεννήθηκαν ή ήρθαν σε πολύ μικρή ηλικία στην Ελλάδα, επομένως, δεν τίθεται θέμα ένταξης. Κοινωνικοποιήθηκαν σύμφωνα με το Ελληνικό μοντέλο. Φοιτούν σε Ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μιλάνε την Ελληνική γλώσσα καλύτερα από την μητρική γλώσσα, που πολλές φορές δεν την μιλάνε και καθόλου. Πού μπορεί να είναι κοινωνικά ενταγμένη η δεύτερη γενιά εάν δεν είναι στην Ελληνική κοινωνία? Μήπως στην κοινωνία της χώρας καταγωγής τους, στην οποία δεν έχουν πάει ποτέ ή στην καλύτερη περίπτωση την έχουν επισκεφθεί ως τουρίστες στις διακοπές? Πως θα εξασφαλίσουμε την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ισότητα (έννοιες-καραμέλες που τόσο υποκριτικά ακούγονται στα στόματα των πολιτικών)? Μήπως, άραγε, με διαμένοντες δεύτερης κατηγορίας?
Ομολογώ, ότι με τρομάζει το γεγονός ότι χαράζονται πολιτικές που κατέχονται από τάσεις κοινωνικής αυτοκτονίας, δημιουργώντας συνειδητά διαφορετικές και συγκρουόμενες κατηγορίες πολιτών-διαμενόντων, καταδικασμένες στο περιθώριο.
Τέλος, αντί για υστερόγραφο, αντιγράφω ένα γνωστό ανέκδοτο που ταιριάζει με τη δική μας περίπτωση: «Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας Γερμανός αξιωματικός επισκέφθηκε τον Πικάσο στο ατελιέ του, είδε την «Guernica», σοκαρίστηκε και τον ρώτησε: Εσείς το φτιάξατε αυτό; Ο Πικάσο απάντησε ήρεμα: Όχι, ΕΣΕΙΣ το κάνατε.

H “καστοριαδική” παιδεία του…blogging

Μία συνέχεια του post "O Καστοριάδης για τα…blog?"

Ο μετασχηματισμός του πολίτη σε υποκείμενο δημόσιας κριτικής συνιστά μία τυπική όψη του blogging (πιθανώς η σημαντικότερη). Αυτή η νέα, καινοτόμα μετάβαση του “Πολίτη” από την ιδιωτική σφαίρα στον δημόσιο χώρο «παράγει» παιδεία και αναμορφώνει/ ανασυνθέτει ή/και επινοεί τη δημοκρατική κοινωνία. Η κρισιμότητα αυτής της μετάβασης είναι τεράστια, ειδικώς στη συγκυρία της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης, όπου υπάρχει μία διάχυτη αγωνία - αίτημα για την επαναφορά στο επίκεντρο της “Πολιτικής” και του δημόσιου λόγου των θεμελιωδών εννοιών: «συλλογικότητα», «δημόσια κριτική», «δημοκρατία», «πολίτης», «αυτονομία». Η κριτική παρέμβαση των -«περιθωριοποιημένων» από τις συμβατικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης- πολιτών στα δημόσια «πράγματα» (ο δημόσιος χώρος της blogoσφαιρας!) διαμορφώνει μία νέα, εναλλακτική όψη της παιδείας, ή για την ακρίβεια ανακαλύπτει την βαθύτερη ουσία της παιδείας σε μία δημοκρατική κοινωνία (υποθέτω ότι, πολλοί συνιστολόγοι ή blogoπεριηγητές, όταν δεν παρασύρονται/μαστε από το fast food blogging της παραδημοσιογραφίας, του κουτσομπολιού και του χαβαλέ) κάνουν τις παραπάνω σκέψεις, ιδιαίτερα σ’ αυτήν την περίοδο όπου η ανάγκη για ενημέρωση, κριτική και διαμόρφωση γνώμης είναι τεράστια.
Η ανάγνωση μίας εξαιρετικής παραγράφου από τον «πλούτο» της «Κοινωνία της Ασημαντότητας» του Κ. Καστοριάδη, βοηθά οι παραπάνω σκέψεις να συμπληρωθούν, να εξηγηθούν, να αναλυθούν και να… «απογειωθούν». Αξίζει τον κόπο να διαβάσουμε την καστοριαδική σκέψη:

….Ο κεντρικός ρόλος της παιδείας σε μια δημοκρατική κοινωνία είναι αναμφισβήτητος. Θα μπορούσαμε να πούμε, με μια έννοια, ότι η δημοκρατική κοινωνία είναι ένας τεράστιος θεσμός διαρκούς παίδευσης και αυτοπαίδευσης των πολιτών, χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσε να ζήσει. Γιατί η δημοκρατική κοινωνία, σαν στοχαστική κοινωνία, οφείλει να επικαλείται συνεχώς τη διαυγή δραστηριότητα και τη φωτισμένη γνώση όλων των πολιτών. Ακριβώς δηλαδή το αντίθετο απ' αυτό που συμβαίνει σήμερα, με τη βασιλεία των επαγγελματιών πολιτικών, των "ειδικών", των τηλεοπτικών δημοσκοπήσεων. Και δεν μιλώ για την παιδεία που παρέχει το "υπουργείο Παιδείας", ή εν πάση περιπτώσει όχι κυρίως γι' αυτήν, ούτε για μια νιοστή "εκπαιδευτική μεταρρύθμιση", με την οποία, υποτίθεται, θα προσεγγίζαμε περισσότερο τη δημοκρατία. Η παιδεία αρχίζει με τη γέννηση του ατόμου και τελειώνει με το θάνατό του. Συντελείται παντού και πάντα. Οι τοίχοι της πόλης, τα βιβλία, τα θεάματα, τα γεγονότα …(τα blog συμπληρώνω εγώ)… εκπαιδεύουν τους πολίτες -σήμερα δε κατά κύριο λόγο "παρεκπαιδεύουν". -Συγκρίνετε την παιδεία που δέχονταν οι πολίτες (και οι γυναίκες, και οι δούλοι) της Αθήνας όταν παρακολουθούσαν τις παραστάσεις τραγωδίας και την παιδεία που δέχεται ο σημερινός τηλεθεατής όταν βλέπει τη Δυναστεία και τη Λάμψη. (π.χ. ας το συμπληρώσουμε έτσι: συγκρίνετε την παιδεία που δέχονται οι πολίτες σήμερα όταν παρακολουθούν εναλλακτικούς χώρους ενημέρωσης και κριτικής και την παιδεία που δέχεται ο σημερινός τηλεθεατής των δελτίων των 20.00)

Οι 15χρονοι “αντιεξουσιαστές” δείχνουν τον δρόμο…

Από μία “ιδιαίτερη” ανάγνωση του λόγου που αρθρώνουν οι εξεγερμένοι νεολαίοι, προκύπτει μία σημαντική διαπίστωση: η “αμφισβήτηση των πάντων” (πολιτικό σύστημα, κοινωνία, θεσμοί, κυρίαρχο life - style…), ως δομικό στοιχείο για τη συγκρότηση ενός (δυνάμει) μαζικού νεολαιίστικου κινήματος, ακόμα και αν προϋποθέτει έλλειψη σαφούς πολιτικής στοχοθέτησης και συνεκτικού ιδεολογικού στίγματος, παράγει το «σπέρμα» για τη βαθμιαία διαμόρφωση -επιτρέψτε μου την υπερβολή - μίας διανοητικής/ πνευματικής επανάστασης για την σαρωτική αλλαγή της κυρίαρχης (υπό)κουλτούρας (γιατί όχι για έναν ιδιότυπο νεοελληνικό διαφωτισμό?).

Κατά μία έννοια, με την αμφισβήτηση του κοινωνικού-πολιτικού status quo, την κριτική διάθεση προς τις -παντός τύπου- εξουσίες και την αποδοκιμασία των κατεστημένων «αυθεντιών» (πολιτικοί, καθηγητές, οι εντός των τειχών του συστήματος…), οι νέοι - συνειδητά ή αθέλητα, με περισσότερη ή λιγότερη ωριμότητα, συχνά με ιδεολογικές συγχύσεις και “ρομαντικές” απλουστεύσεις, φαίνεται να «δείχνουν τον δρόμο» -μεταξύ άλλων- προς τους αμήχανους, αδιάφορους, ενίοτε συμβιβασμένους, πνευματικούς ανθρώπους. Η δημόσια κριτική και αμφισβήτηση της εξουσίας και της επίσημης πολιτικής από την οργισμένη νεολαία, συνιστούν ισχυρό “ταρακούνημα” στη διάχυτη κοινωνική χαύνωση και στην απάθεια των “βολεμένων”. Αυτός ο -επι της ουσίας- “αντιεξουσιασμός” (κρίμα μία τόσο ωραία λέξη να τη χαρίζουμε στους… αντάρτες της πόλης) αποτελεί το γενετικό υλικό για τη διαμόρφωση ενός διανοητικού/ πνευματικού και πολιτικού κινήματος για τον επανακαθορισμό της δημοκρατίας, για την επανεπινόηση του κράτους και της κοινωνίας, για τον επαναπροσδιορισμό των κοινωνικών αξιών, για την διάλυση του «greek dream και της παρέας», για την αναμόρφωση του δημόσιου χώρου, για την πνευματική και κοινωνική αναγέννηση του ανθρώπου - πολίτη.

Ίσως οι σημερινοί πιτσιρικάδες να μην έχουν αντιληφθεί ότι πιθανόν η γενιά τους να διαδραματίσει αυτό τον ιστορικό ρόλο. Ωστόσο, δίχως τη μετατόπιση από την αντιδραστικότητα του όχλου και τη γοητεία της πρόσκαιρης αναρχίας στη δημιουργική διεκδίκηση των αυτόνομων συλλογικών υποκειμένων, η ανατροπή του status quo είναι αδύνατη. Οι «αντιεξουσιαστές» 15χρονοι δείχνουν τον δρόμο και «προκαλούν» την κοινωνία να κατευθυνθεί μαζί τους προς τα εκεί. Υποψιασμένοι καθώς είναι δύσκολα χειραγωγούνται και καθοδηγούνται από πεφωτισμένες ολιγαρχίες. Ας βρουν μόνοι την πυξίδα τους. Ας τους δώσουμε ζωτικό χώρο να εκφραστούν…Ας τους αφήσουμε να καινοτομήσουν, ενδεχομένως και...ευκταίως, πέρα από το μπανάλ των καταλήψεων, τις συμβατικές χειραγωγούμενες οργανώσεις των νέων, τους θεσμούς «πανηγυρικού» χαρακτήρα (βλ. Βουλή των Εφήβων) και τις θεσμικές “καινοτομίες” που αναπαράγουν τα θλιβερά φαινόμενα του status quo (βλ. ΤΟΣΥΝ).

Αγαπητοί 15χρονοι, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα

Η "ηρωοποίηση" του Α. Γρηγορόπουλου και η κρισιμότητα της διαχείρισης των συμβολισμών

Μπάτσος δολοφονεί πολίτη (παιδί!). Η “φαντασιακή” εικόνα παράγει ένα τρομακτικό συμβολισμό: η απόλυτη ενσάρκωση του κρατικού αυταρχισμού, της χυδαίας λαγνείας της επιβολής (ο τσαμπουκάς της στολής), της πραιτωριανής (βλ. Πολύδωρα) αλητείας και της “καθυστερημένης” τιμωρητικής - εξουσιαστικής κουλτούρας, εκδηλώνει με τον πιο αχρείο τρόπο την αυταρχική όψη της …«νόμιμης βίας». Το ιδεολογικό και αξιακό φορτίο του γεγονότος είναι τεράστιο, ειδικότερα σε μία κοινωνία με τόσο ισχυρά αντιφασιστικά αντανακλαστικά, όπου το διαχρονικό «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι» έχει εγγραφεί με τον πιο ρητό τρόπο στον συλλογικό κοινωνικό, βιωματικό και συναισθηματικό μας βιόκοσμο. Ως εκ τούτου, το γεγονός αυτό καθ΄ αυτό είναι συμβολικό, ανήκει στη σφαίρα του φαντασιακού και συνιστά κοινωνικό σημείο αναφοράς.
Στην ιδιαίτερη αξιακή υπόσταση του γεγονότος οφείλεται η έκταση, η ένταση και το βάθος της κοινωνικής εξέγερσης. Η διαμόρφωση ενός οιονεί μαζικού νεολαιίστικου κινήματος αμφισβήτησης των πάντων είναι το δημιουργικό παράγωγο του τραγικού γεγονότος. Ωστόσο, η δημιουργική εξέλιξη και ωρίμανση του κινήματος προϋποθέτει -μεταξύ άλλων- και την ορθή διαχείριση των συμβολισμών. Υπό αυτή την έννοια, ο ισχυρός συμβολισμός του γεγονότος δεν απαιτεί κατ’ ανάγκη και την αναγωγή του «πρωταγωνιστή» σε σύμβολο. Η «ηρωοποίηση» του υποκειμένου είναι μάλλον άστοχη και όχι χρήσιμη, ειδικώς όταν επιχειρείται από θεσμικούς/ πολιτικούς παράγοντες που επιδιώκουν την ιδεολογικοπολιτική “οικειοποίηση” του νεκρού, ως σύμβολο (είναι κρίσιμο η συγκίνηση, το αίσθημα φιλίας και αγάπης για τον Αλέξη, ο νεανικός ρομαντισμός, ο θυμός και η οργή να διοχετευθούν στα πιο δημιουργικά κανάλια).
Νομίζω ότι, αυτού του τύπου η ερμηνεία (εξιδανίκευση του υποκειμένου ενός ούτως ή άλλως συμβολικού γεγονότος) παράγει λάθος “σινιάλο” στην εξεγερμένη νεολαία, παράγει ένα στρεβλό μήνυμα στους νέους. Είναι κρίμα να εντυπωθεί σήμερα στον νεανικό νου ότι ο θάνατος από «χέρι μπάτσου» είναι ηρωικός, διότι υπάρχει ο κίνδυνος να εξωθείται διαρκώς η αμφισβήτηση, η αντίδραση και η διαμαρτυρία, όχι στο “αντάρτικο” της σκέψης, της δημιουργικής διεκδίκησης και της αυτόνομης συλλογικής πρωτοβουλίας, αλλά στο αντάρτικο της πόλης. Η νεανική αντίδραση και η ριζοσπαστικοποίηση των συνειδήσεων -σαφώς- υποβαθμίζονται όταν απλοϊκά «επαναστατικοποιείται», ή ορθότερα εξιδανικεύεται, η σύγκρουση με τους μπάτσους.
Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος είναι το τραγικό θύμα της αυταρχικής και τιμωρητικής κρατικής νοοτροπίας. Αν δεν ήταν εκείνος τη στιγμή αυτή, θα ήταν κάποιος άλλος κάποια άλλη στιγμή. Η τραγική ιστορία του πλαισιώνει τις τραγικές ιστορίες αφανών και άγνωστων προσώπων που έχουν πεθάνει σε ναυάγια (βλ. Σάμινα), σε πυρκαγιές, στους δρόμους, στα νοσοκομεία, στα “σάπια” κτίρια (βλ. σεισμός ΄99) εξαιτίας της κρατικής αδιαφορίας και ανικανότητας. Αυταρχισμός και ανικανότητα συνθέτουν την πιο τραγική όψη της...κρατικής εγκληματικότητας.
Όχι, δεν είμαστε ένα κράτος ηρώων…Μπορούμε, όμως, να γίνουμε; Τα ιστορικά κοινωνικοπολιτικά αποτελέσματα των Δεκεμβριανών του 2008 θα το δείξουν…

Η αενάως ανακυκλούμενη νεοελληνική καθυστέρηση

Μιχάλης Καλτεζάς (1985) - Αλέξης Γρηγορόπουλος (2008)

Η αενάως ανακυκλούμενη νεοελληνική καθυστέρηση

Photo από τη wikipedia: πρωτοσέλιδο των Νέων 18/11/1985 για τη δολοφονία του Μ. Καλτεζά

Μετά την κρίση τι: η "επανεπινόηση" του κράτους

Λίγο καιρό πριν, δηλαδή πριν τη διεθνοποίηση της οικονομικής κρίσης, η δημόσια ιδεολογικοπολιτική συζήτηση (όταν δεν αφορούσε σκάνδαλα!) περιστρεφόταν -κυρίως- γύρω από το ιδεολογικό έλλειμμα και την πολιτική υποχώρηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ (ή εναλλακτικά της εγχώριας εκδοχής της σοσιαλδημοκρατίας). Η πολιτική - δημοσκοπική κυριαρχία της Ν.Δ., η οικειοποίηση της «μεταρρύθμισης» από την κυβερνητική Δεξιά, οι ιδεολογικές συγχύσεις/ παλινδρομήσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ και η αδυναμία του να αρθρώσει έναν εκλογικά ανταγωνιστικό και κοινωνικά ελκυστικό/ πειστικό πολιτικό λόγο, σε συνδυασμό με την εντεινόμενη πολιτική υποχώρηση των σοσιαλδημοκρατικών/ σοσιαλιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, οριοθετούσαν το πλαίσιο του δημόσιου -πολιτικού και ακαδημαϊκού - διαλόγου γύρω από τις προοπτικές και το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας (βλ. την πλούσια σχετική αρθρογραφία της περιόδου).
Σήμερα, η οικονομική κρίση έχει αυτονόητα μετασχηματίσει το πλαίσιο του διαλόγου. Η μετακίνηση του ιδεολογικού εκκρεμούς «κράτος - αγορά» προς τα αριστερά και η συζήτηση για την οικονομική (επαν)εργοποίηση του κράτους ευνοεί σαφώς την -πιο εξοικειωμένη με το θέμα - σοσιαλδημοκρατία (έναντι της σχετικά αμήχανης Δεξιάς) συντείνοντας στην πολιτική/ εκλογική της ανάκαμψη, ειδικώς όταν εκκινεί από θέση αντιπολίτευσης.
Παρά τις εγχώριες ιδιαιτερότητες (βλ. σκάνδαλο Βατοπεδίου), οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και οι μελλοντικές οικονομικές και πολιτικές προσδοκίες έχουν ανατρέψει το «πολιτικό σκηνικό», σε τέτοιο βαθμό ώστε -δειλά τώρα, πιο έντονα πιθανώς στη συνέχεια- να συζητείται το ενδεχόμενο εκλογικής αυτοδυναμίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ.
Ωστόσο, η φαινομενική ανάκτηση της πολιτικής/ εκλογικής ισχύος του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν σημαίνει ότι -πλέον- η συζήτηση για την πολιτική-προγραμματική ανασύνθεση των σοσιαλδημοκρατικών ιδεών είναι άκαιρη και επουσιώδης. Αν οι «πολιτικοί πρωτοπόροι» του ΠΑ.ΣΟ.Κ μείνουν στις στερεοτυπικές αναφορές περί της αδυναμίας αυτορρύθμισης των αγορών και της ανάγκης για ισχυρό παρεμβατικό κράτος, δίχως να αναπροσδιορίσουν και να οριοθετήσουν τον οικονομικό ρόλο του κράτους, δηλαδή τι κράτος και που, ποιο κράτος και γιατί, τότε δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η πολιτική μεταβολή (κυβερνητική αλλαγή) θα οδηγήσει σε ευεργετικά οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα.
Αναμφίβολα, η οικονομική συγκυρία (κρίση, ύφεση) επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της επανεργοποίησης του κράτους. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ποιο «κράτος» είναι επιθυμητό, ποιο μοντέλο κρατικής οργάνωσης και θεσμικών ρυθμίσεων είναι το ενδεδειγμένο. Υποθέτω ότι, η ελληνική εκδοχή δεν μπορεί να αποτελεί λύση (ιδεολογικός μύθος του κρατισμού). Αν η σημερινή ταλάντωση του ιδεολογικού εκκρεμούς (κράτος - αγορά) προς όφελος του κράτους οδηγήσει στην αναπαραγωγή και ενίσχυση του κρατικο-κομματικού φαινομένου στον δημόσιο χώρο, τότε είναι βέβαιο ότι η οικονομική κρίση θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε εμβάθυνση και επέκταση των εγχώριων διαρθρωτικών προβλημάτων (ακόμα και αν επιτευχθεί βραχυπρόθεσμα μία σχετική εξομάλυνση του οικονομικού κύκλου).
Το διακύβευμα για τη σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία που επιδιώκει την επανάκτηση της πολιτικής κυριαρχίας και της κυβερνητικής εξουσίας είναι η επίπονη, ενίοτε αντιφατική, διαδικασία της επανεργοποίησης και της (επαν) επινόησης του κράτους· εναλλακτικά, η πολιτική υπεράσπιση και επινόηση του δημόσιου χώρου.
Στην περίοδο της κρίσης είναι αναμενόμενο οι παραπάνω σκέψεις να τοποθετούνται σε δεύτερη μοίρα. Ωστόσο, το ερώτημα δεν είναι ασήμαντο: μετά την κρίση τι; Ίσως πρόωρο, αλλά όχι ασήμαντο. Ίδωμεν...

Σχετική ανάρτηση: H αυτονόμηση του δημόσιου χώρου ως σύγχρονο δημοκρατικό αίτημα

Προώθηση της διαγενεακής δικαιοσύνης στην πολιτική agenda

Μετά από πρόσκληση της ομάδας της G700, παρακολούθησα στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο την ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, κα. Μαίρη Ματσούκα, με σκοπό την ενημέρωση για την οδηγία περί διευθέτησης του χρόνου εργασίας (δεύτερη ανάγνωση), καθώς και το άνοιγμα ενός διαλόγου και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γύρω από το εργασιακό πρόβλημα των νέων, και συγκεκριμένα της γενιάς των 700 ευρώ.
Αναδημοσιεύω το πολύ καλό κείμενο της εισήγησης του ιδρυτικού μέλους της G700, Δημήτρη Γκούγκλα

Καλημέρα

Λέγομαι Δημήτρης Γκούγκλας και είμαι ιδρυτικό μέλος της εναλλακτικής κίνησης του διαδικτύου Η γενιά των 700 ευρώ. Της λεγόμενης G700.

Μαζί μου σήμερα στις Βρυξέλλες βρίσκονται άλλα 10 παιδιά, βασικοί συντελεστές και μέλη της γενιάς των 700 ευρώ. Παρακαλώ, όταν τελειώσω με την εισήγησή μου, μπορείτε να απευθύνετε ερωτήματα και προς την υπόλοιπη ομάδα.

Πριν ξεκινήσω, θέλω καταρχάς να ευχαριστήσω εκ μέρους όλων την ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Μαίρη Ματσούκα, για την πρωτοβουλία που ανέλαβε να διοργανώσει αυτή τη συνάντηση στις Βρυξέλλες με θέμα το εργασιακό και τη γενιά των 700 ευρώ, KAI να πω επίσης δυο λόγια για την ίδρυση και λειτουργία του blog της G700 που τον Ιανουάριο κλείνει δύο χρόνια ζωής.

Ξεκινήσαμε να blog-άρουμε στις 17 Ιανουαρίου 2007 για να δώσουμε φωνή σε μια υπαρκτή, αλλά σιωπηλή και ανεκπροσώπητη κοινωνική πλειοψηφία: τους νέους εργαζόμενους 25 έως 35 ετών που ενώ διαθέτουν προσόντα και δυνατότητες, δεν επιβραβεύονται από την ελληνική αγορά εργασίας.

Πήραμε αυτή την πρωτοβουλία διότι είχαμε αγανακτήσει πραγματικά με την κατάσταση που επικρατεί στο ελληνικό εργασιακό τοπίο. Ισχνοί μισθοί, περιορισμένες επαγγελματικές προοπτικές, πολυεργασία, υπερεργασία και ελάχιστος ελεύθερος χρόνος.

Καταλάβαμε πολύ γρήγορα ότι η εργασία στην Ελλάδα είναι αρκετά υποβαθμισμένη. Είναι καλύτερα να είσαι αεριτζής και ακάλυπτος ή να σε πληρώνουν οι γονείς σου για να κάθεσαι, από το να κοπιάζεις και να ανταμείβεσαι πραγματικά γι’ αυτό.

Πλέον έχουμε κλείσει 5 χρόνια στην αγορά εργασίας και για πολλούς από εμάς, όχι όλους, η κατάσταση αυτή δεν έχει αλλάξει σημαντικά. Είτε γιατί εκεί που πήγαν κάποιοι να ορθοποδήσουν φέτος, έφαγαν μια σφαλιάρα με το φόρο 10% και γύρισαν μισθολογικά στα παλιά λημέρια, είτε γιατί η κρίση τους χτύπησε την πόρτα και είναι άνεργοι, είτε γιατί τα πράγματα στις παλιές δουλειές βελτιώνονται με ρυθμούς χελώνας.

Υπάρχει πρόβλημα.

Και το πρόβλημα αντανακλάται σε θεσμικές διευθετήσεις, όπως είναι η working time directive, με την οποία εμείς διαφωνούμε ριζικά. Ειδικά για την Ελλάδα της ρυθμισμένης εργασιακής ανομίας (rigidanomy) η συγκεκριμένη ρύθμιση κλείνει το μάτι στον Έλληνα εργοδότη με νοοτροπία σατράπη, στέλνοντάς του το σήμα να διευρύνει κι άλλο το ήδη ξεχειλωμένο ωράριο. Το 65ωρο είναι δικαίωμα του κάθε ελεύθερου επαγγελματία, και αίτημα των golden boys. Ωστόσο δεν μπορεί να γίνει βραχνάς για τους σημερινούς μισθωτούς. Καιρός είναι η φιλοσοφία των "ζω-στο-γραφείο-γιάπηδων" να αντικατασταθεί από τη λογική των αποδοτικών εργατών γνώσης.

Το εργασιακό πρόβλημα στην Ελλάδα αποτυπώνεται αυτούσιο σε μια σειρά από στατιστικά στοιχεία, τα οποία είναι καιρός να μάθουμε να τα διαβάζουμε, να τα ερμηνεύουμε σωστά και πάνω σ' αυτά να οικοδομούμε πολιτικές.

Θα σας δώσω άμεσα μια εικόνα με βάση κάποια στατιστικά της ΕΣΥΕ, του ΟΟΣΑ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για το εργασιακό τοπίο στην Ελλάδα σήμερα σε ό,τι αφορά στους νέους.

Διότι κακά τα ψέματα μπορεί ορισμένοι να ισχυρίζονται ότι υπάρχει μια κοινωνία των 700 ευρώ, υπονοώντας τον μεγάλο αριθμό των χαμηλόμισθων συμπολιτών μας, ωστόσο ποσοτικά και ποιοτικά το εργασιακό ζήτημα είναι κατεξοχήν πρόβλημα που πλήττει πρωτίστως τη νέα γενιά και συγκεκριμένα τις ηλικίες 19 με 34.

Ως τέτοιο χτυπάει σήμερα στην καρδιά της ελληνικής οικογένειας δημιουργώντας αξεπέραστα πολλές φορές προβλήματα στις σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

· Σύμφωνα με διαχρονικά στοιχεία του ΟΟΣΑ και της Eurostat η ανεργία στους Έλληνες νέους ηλικίας 19-24 ουδέποτε έπεσε κάτω του 22% από το 1983 και μετά.

· Αντίστοιχα το ποσοστό αυτό είναι 10% για τις ηλικίες 25-34.

· Σήμερα, η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΣΥΕ δείχνει: ανεργία στους 15-24 = 22,3% και στους 25-34 = 10,3%.

Μισθολογικά τα πράγματα είναι εξίσου τραγικά:

· Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ το 56% των νέων μέχρι 30 ετών πληρώνονται μέχρι 700 ευρώ.

· Σύμφωνα με έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου: δύο στους τρεις 25 χρονους (64,4% το ακριβές ποσοστό) δηλώνουν ότι έχουν καθαρές μηνιαίες αποδοχές έως 750 ευρώ. Το 29,2% δήλωσαν αποδοχές από 750 έως 1.000 ευρώ, ενώ το 16,5% ξεπερνά το όριο των 1.000 ευρώ.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα το 45,6% των νέων δηλώνουν προσωρινά απασχολούμενοι, δηλαδή υπό το καθεστώς του συμβασιούχου.

· ένας στους δύο 25χρονους ετερεοπασχολείται αναγκαστικά: δηλαδή ΔΕΝ εργάζεται στο επάγγελμα που είχε επιλέξει και αυτό το θεωρεί πρόβλημα.

Σ’ αυτό το σημείο προσθέτω επίσης ότι το ποσοστό των ενοικιαζόμενων εργαζόμενων στην Ελλάδα αυξήθηκε από 0,2% το 2005 σε 2% το 2007. Πλέον, υπολογίζεται ότι συνολικά στην Ελλάδα οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι ξεπερνούν τις 25.000. Μέχρι σήμερα αυτοί ήταν εργαζόμενοι περιορισμένων δικαιωμάτων.

Εάν λοιπόν στα παραπάνω στοιχεία για τις αμοιβές και την απασχόληση, υπολογιστούν και στη συνέχεια προσμετρηθούν δεδομένα όπως:

· το ιδιωτικό χρέος που αναλογεί σε κάθε νέο εργαζόμενο ηλικίας μέχρι 34 ετών,

· το κόστος για αγορά πρώτης κατοικίας σε σχέση με το ετήσιο εισόδημα,

· το κατά κεφαλήν δημόσιο και ασφαλιστικό χρέος

· και το οικολογικό έλλειμμα εκφρασμένο σε δείκτες υποβαθμισμένου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος,

ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ στο συμπέρασμα ότι οι σημερινοί νέοι, παρά τα αναμφισβήτητα - γιγάντια βήματα θεσμικής και οικονομικής προόδου που έκανε η Ελλάδα τα τελευταία 35 χρόνια, ξεκινάνε τον εργασιακό τους βίο σε δυσμενέστερη θέση απ’ ό,τι η προηγούμενη γενιά των γονιών μας στην αρχή της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Η νέα γενιά, παρά την επίπλαστη ευημερία που τη χαρακτηρίζει, αντιμετωπίζει πιο επώδυνα από κάθε προηγούμενη γενιά τόσο την υποβάθμιση της αξίας της εργασίας όσο και το φάσμα της διαγενεακής ανισότητας.

Τόσο ως προς την εργασία, όσο και ως προς την υποθήκευση κρίσιμων για το μέλλον μας αναπτυξιακών πόρων.

Με άλλα λόγια είμαστε μια γενιά πλούσια σε προσόντα, αλλά φτωχή σε δυνατότητες, επιλογές και εργαλεία άσκησης μακροπρόθεσμης πολιτικής.

Ήδη γνωρίζουμε ότι σε κάθε Έλληνα πολίτη αναλογούν 24 χιλιάδες ευρώ δημόσιου χρέους και άλλα τόσα και περισσότερα ασφαλιστικού.

Ήδη βιώνουμε την περιβαλλοντική αναισθησία σε όλο της το μεγαλείο:

· κατασπατάληση φυσικών πόρων,

· μεγαλύτερη εξάρτηση από πετρέλαιο και ορυκτά καύσιμα ανά κάτοικο στην Ευρώπη,

· το πιο ενεργοβόρο ενεργειακό μοντέλο,

· δάση που δεν έχουμε σταματήσει ούτε στιγμή να τα καίμε,

· ανεξέλεγκτες χωματερές.

Και το χειρότερο;

Οι παραδοσιακοί μηχανισμοί οικονομικής και κοινωνικής ανόδου που οδήγησαν στη μεταπολιτευτική οικονομική φουσκοθαλασσιά έχουν φρακάρει, πολύ πριν την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Τώρα που ήρθε και η κρίση, και δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν φροντίσαμε να έχουμε υγιή παραγωγικό ιστό, είναι βέβαιο ότι η μαζική άνοδος που χαρακτήρισε τη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια δεν είναι πλέον δεδομένη για όλους.

Εάν λοιπόν τα συνειδητοποιούσαμε όλα αυτά, τότε θα καταλαβαίναμε ότι η «γενιά των 700 ευρώ» δεν αποτελεί ένα συνηθισμένο κοινωνικό πρόβλημα που εξαντλείται στις χαμηλές αμοιβές και την αγορά εργασίας μπάχαλο.

Είναι ένα πρόβλημα προοπτικής των νέων σήμερα και των μελλοντικών πολιτών αύριο.

Το εργασιακό και οι κοινωνικές ανισότητες έρχονται να προστεθούν στη διεύρυνση της διαγενεακής ανισότητας, την οποία προκαλούν οι σημερινές επιλογές στην οικονομία και το περιβάλλον, και οξύνουν σαρωτικοί ως προς τις συνέπειές τους παράγοντες όπως οι αλλαγές στη δημογραφία.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες εργασιακού μπάχαλου και όξυνσης της διαγενεακής ανισότητας πρέπει επιτέλους να αναλάβουμε δράση.

Η νέα γενιά πρέπει να θέσει τις δικές της άμεσες κοινωνικές προτεραιότητες και στόχους.

Να αποκτήσει διακριτό ιστορικό στίγμα.

Να κομίσει μια νέα πρόταση ιδεών και προσώπων στα πράγματα και να τροφοδοτήσει ένα νέο κύκλο ανάπτυξης.

Κατά την άποψή μας, για να πάψουμε να είμαστε γενιά των 700 ευρώ και να γίνουμε γενιά της χιλιετίας με θετικό πρόσημο, πρέπει πρώτον να οργανωθούμε.

Εμείς σαν G700, σε ό,τι μας αφορά, πήραμε την απόφαση να περάσουμε τα στενά όρια της μπολγκόσφαιρας και του facebook, όπου μας διαβάζουν περί τα 1000 άτομα την ημέρα κι έχουμε καμιά 1200αριά φίλους και να πάμε από τα netroots στα grassroots, στην κοινωνία των πολιτών.

Οργανωθήκαμε θεσμικά και σαν μη κυβερνητική οργάνωση. Στο προσεχές διάστημα θα γίνουν οι σχετικές ανακοινώσεις και προς την Άνοιξη προσανατολιζόμαστε να διοργανώσουμε ένα εναρκτήριο συνέδριο με τη συμμετοχή και ξένων αντίστοιχων οργανώσεων.

Ταυτόχρονα, κι αυτό αποτελεί βασική επιδίωξή μας, σκοπεύουμε να αναβαθμίσουμε την υπηρεσία παροχής εργασιακών συμβουλών που διαθέτουμε σε έναν πραγματικό Συνήγορο του Εργαζόμενου.

Στόχος μας είναι στο πλαίσιο της κοινωνίας των πολιτών η δράση αυτή να λάβει οργανωμένα και μόνιμα χαρακτηριστικά ώστε να λειτουργεί με υπέυθυνο, αξιόπιστο και ανταποκριτικό τρόπο στην κατεύθυνση της πληροφόρησης για εργασιακά θέματα ή ακόμα και επίλυσης εργασιακών διαφορών.

Πέρα από τα οργανωτικά όμως, τα οποία δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αυτό που πρέπει να γίνει είναι να διεκδικήσουμε πάση θυσία μια ατζέντα αναβάθμισης της αξίας της εργασίας και αντιμετώπισης της διαγενεακής ανισότητας. Μια ατζέντα όπου θα συνδυάζονται ένα πακέτο αναδιανομής ευκαιριών και πόρων για τη νέα γενιά, με ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων σε κρίσιμους τομείς της οικονομίας.

Εμείς το πρώτο πράγμα που έχουμε ζητήσει προς την παραπάνω κατεύθυνση είναι ένα New Deal για τη νέα γενιά, μέσα από μια ευρεία αναδιανομή ευκαιριών και πόρων από τους μεγαλύτερους στους νεότερους και από τους ισχυρότερους στους πιο αδύναμους της κοινωνίας.

Αυτό συμπεριλαμβάνει:

· Καταρχάς και για να μην κοροϊδευόμαστε : κατάργηση του κεφαλικού φόρου του 10%

· Πριμοδότηση της εργασίας των νέων: είτε με θεσμοθέτηση ενός μεγαλύτερου αφορολόγητου ορίου εισοδήματος για όσους είναι μέχρι 30 ετών ή διανύουν τα πρώτα τρία χρόνια της εργασίας, είτε με κάποιου τύπου πιστωτικό φόρο, όπου για κάθε ευρώ εισοδήματος μέχρι τα 700 ευρώ θα επιστρέφονται 20 λεπτά. Ουσιαστικά μιλάμε για ένα πριμ απασχόλησης για χαμηλόμισθους όπως υπάρχει σε άλλες χώρες.

· Διευκόλυνση για αγορά πρώτης κατοικίας για νέους μέχρι 30 ετών ή για νέους εργαζόμενους στα πρώτα χρόνια του εργασιακού τους βίου, για να φύγουν επιτέλους από το πατρικό σπίτι.

· Επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών για εργαζόμενους νέους μέχρι 30 ετών ή όσους διανύουν τα πρώτα 5 χρόνια της εργασιακής τους ζωής. Μέχρι τουλάχιστον να αλλάξει το μοντέλο ασφάλισης και να γίνει λιγότερο σπάταλο, πιο άρτια χρηματοδοτούμενο και λιγότερο εισφορομπηχτικό δηλαδή να γίνει ΜΙΚΤΟ.

Αυτό το New Deal όμως για τη νέα γενιά θα έχει αξία και θα είναι βιώσιμο σε βάθος χρόνου μόνο αν συνοδευτεί από τα εξής πολύ βασικά, όμως δύσκολα να επιτευχθούν πράγματα

τον περιορισμό του δημόσιου χρέους που έχει καταστήσει την Ελλάδα μια χώρα τύπου Αργεντινής

τη μετάβαση σε ένα άλλο σύστημα ασφάλισης που να μπορεί να χρηματοδοτεί συνταξιοδοτικά δικαιώματα και υγειονομική περίθαλψη, να είναι σε θέση να εκπληρώνει τις υποσχέσεις του. Εμείς λέμε ΜΙΚΤΟ

την αντιμετώπιση του οικολογικού ελλείμματος.

Σχετικά με το τελευταίο έχουμε προτείνει τη σύναψη ενός οικολογικού συμβολαίου ανάμεσα στις γενιές, βάσει του οποίου, δηλαδή πάνω στους στόχους του οποίου, μπορεί να αναπτυχθεί μια ολόκληρη νέα βιομηχανία αιχμής, η ενεργειακή και περιβαλλοντική βιομηχανία.

Είναι αυτό που ο Ρίφκιν ονόμασε Τρίτη βιομηχανική επανάσταση, ο Ομπάμα «νέα αποστολή στο φεγγάρι» και ο ΟΗΕ Green New Deal για Green Jobs.

Πολύ απλά αν η αναδιανομή ευκαιριών και πόρων δε γίνει μέσα σ' ένα νέο αναπτυξιακό πλαίσιο τότε θα καταλήξει σε μία ακόμη άσκηση επικίνδυνου λαϊκισμού.

Δε θέλω να σας κουράσω άλλο.

Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω ότι το φαινόμενο της γενιάς των 700 ευρώ, ως το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί νέοι κατά την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, δεν αφορά αποκλειστικά στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Έκθεσή της για την απασχόληση το 2007

Η ανεργία των νέων και οι δυσκολίες στην επιτυχή ενσωμάτωσή τους στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να αποτελούν μια από τις βασικότερες προκλήσεις για πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. Παρά τα σημάδια κάποιας πρόσφατης συνολικής βελτίωσης, δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί η τομή που θα συνεπαγόταν τη μείωση της ανεργίας των νέων. Το ποσοστό της ανεργίας των νέων στην ΕΕ (17,4%) παραμένει υψηλό και δεν έχει βελτιωθεί σε σχέση με το ποσοστό για τους ενηλίκους στην πλέον παραγωγική ηλικία. Επιπροσθέτως, η ΕΕ, στο σύνολό της, καταγράφει χειρότερες επιδόσεις στο διεθνές περιβάλλον, έχοντας σημαντικά περισσότερους άνεργους νέους και λιγότερους εργαζόμενους νέους απ’ ό,τι άλλες βιομηχανοποιημένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς ή η Ιαπωνία.

Αντίστοιχα, το φαινόμενο της γενιάς των 700 ευρώ, ως πρόβλημα διαγενεακής ανισότητας και προστασίας των δικαιωμάτων των μελλοντικών γενεών, έχει αρχίσει ΚΑΙ αυτό να απασχολεί πλέον στα σοβαρά την ΕΕ. Δε θα μπω στο τι γίνεται σε επίπεδο εθνικών κρατών.

Θα κλείσω, λέγοντας ότι υπάρχει μια Γραπτή Δήλωση που κάνει το γύρο για να μαζέψει υπογραφές αυτές τις μέρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Είναι η Δήλωση 0070/2008 για την ανάγκη δημιουργίας ενός θεσμού εκπροσώπησης των δικαιωμάτων των μελλοντικών γενεών στα πλαίσια του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Εμείς την ψηφίζουμε και παρακαλούμε και τους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος να κάνουν το ίδιο. Η δήλωση να γίνει Ψήφισμα και το Ψήφισμα Θεσμός.