Σκέψεις για την Παιδεία...

Αναδημοσιεύω σχόλιο του κ. Χρήστου Χαρακοπίδη στην προηγούμενη ανάρτηση. Ο κ. Χ.Χ είναι μαθηματικός και διδάσκει στο 2ο Γενικό Λύκειο Ορεστιάδας (μετά τις τάξεις του 2ου συναντιόμαστε ξανά στο...blogging!). Λόγω της θέσης και της πείρας του, η συζήτηση μαζί του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

"Για να μπορούμε να μιλούμε για τα δέοντα της Εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης σε στέρεες βάσεις θα πρέπει πρώτα να γίνει σωστή διάγνωση των αιτίων, στα οποία οφείλεται η σημερινή κατάσταση. Διαβάζω και ακούω πολλούς να ταυτίζουν τους Δημόσιους υπαλλήλους του κρατικού μηχανισμού με τους Εκπαιδευτικούς προσάπτοντάς τους ό,τι χαρακτηρίζει έναν κλασικό Δημόσιο υπάλληλο που «βολεύτηκε» σε κάποια θέση χάριν του κομματικού του πατριωτισμού στην υπηρεσία των όποιων προστατών του. Ξεκινούμε λοιπόν από το δεδομένο ότι οι Εκπαιδευτικοί στο σύνολό τους δεν έχουν υποχρέωση σε κανέναν από την έναρξη της Εκπαιδευτικής τους σταδιοδρομίας εκτός ίσως των στελεχών, που πολλά οφείλουν στους κομματικούς τους προστάτες και αυτή είναι η αιτία της εναντίωσης της πλειοψηφίας των Εκπαιδευτικών σε κάθε μορφής Αξιολόγηση. Να αξιολογηθούν από ποιούς; Η Αξιολόγηση μ’ αυτές τις συνθήκες μετατρέπεται απλά σε εργαλείο χειραγώγησης των Εκπαιδευτικών από ανθρώπους, που αναρριχώνται στην Εκπαιδευτική πυραμίδα εξ αιτίας των κομματικών τους επιλογών. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, στο περιβάλλον που ζω και εργάζομαι τουλάχιστον, οι Εκπαιδευτικοί αγωνίζονται με ηρωισμό θα έλεγα με δύσκολες συνθήκες μέσα σε ένα αντιφατικό Σχολείο, που άλλους στόχους έχει στη θεωρία, αλλά για διαφορετικά στοιχεία κρίνεται από την κοινωνία μας.
Θεωρητικά η Εκπαίδευση έχει στόχο την Επιστημονική κατάρτιση των μαθητών, την κοινωνικοποίησή τους, την εμπέδωση σταθερών ηθικών αξιών στην προσωπικότητά τους, την καλλιέργεια των ειδικών ικανοτήτων τους για την επαγγελματική τους αποκατάσταση στο μέλλον, την δημιουργία συνείδησης ενός πολίτη που ζει σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, αλλά ταυτόχρονα σε ένα περιβάλλον που δεν γνωρίζει σύνορα, φυλές ή χρώματα ανθρώπων. Στοχεύει ακόμη σε πολίτες που θα σέβονται το περιβάλλον και θα αισθάνονται την υποχρέωση να το προστατεύουν για τις μέλλουσες γενεές, σε πολίτες αλληλέγγυους, με ευαισθησία στους αδύναμους και αδικημένους συμπολίτες τους. Προπάντων όμως βασική επιδίωξη είναι η μύηση των μαθητών στην τεχνική της μάθησης.
Όλοι σχεδόν συμφωνούμε στους στόχους, αλλά φοβάμαι ότι στην πραγματικότητα μας ενδιαφέρει όλους μόνο το ορατό. Η Επαγγελματική αποκατάσταση. Ηεπιτυχία είναι συνυφασμένη με την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στη συνείδηση του κόσμου, αλλά και πολλών Εκπαιδευτικών, επιτυχημένος μαθητής είναι αυτός που τελικά θα διαβεί τις πύλες του Πανεπιστημίου. Οι άλλοι θεωρούνται κομπάρσοι της Σχολικής διαδικασίας, βαρίδια στον καθημερινό αγώνα για την ολοκλήρωση της εξεταστέας ύλης. Οι μαθητές απαξιώνουν το Δημόσιο Σχολείο και παρακολουθούν το Σχολείο-Φροντιστήριο που τους μυεί καλύτερα στο μηχανισμό «επιτυχών» εξετάσεων και δεν έχει σχέση με την ποιότητα του διδακτικού προσωπικού των Δημόσιων Σχολείων. Οι Εκπαιδευτικοί που επιμένουν να υπηρετούν τους στόχους της πραγματικής Παιδείας συνήθως γίνονται γραφικές φιγούρες σ΄ αυτό το περιβάλλον. Ο καθένας δίνει τον προσωπικό του υπέρ πάντων αγώνα για να ξεπεράσει στο μόριο τον άλλο. Η τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποτελεί κατά κανόνα χώρο ξεκούρασης των νικητών σ΄ αυτό το σκληρό και ανελέητο αγώνα δρόμου.
Οι Εκπαιδευτικοί είναι εγκλωβισμένοι σ’ αυτό το βάλτο και δεν αρκεί από μόνη της η τεχνολογική επανάσταση για να γίνει το άλμα. Πρέπει να αλλάξει ριζικά η φιλοσοφία της. Παραθέτω τις δικές μου σκέψεις –τις έχω καταθέσει και άλλες φορές, όπου μου δόθηκε η δυνατότητα – με τις βασικές αρχές που πρέπει να καλύπτονται από την πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Στην προσχολική ηλικία το παιδί εντάσσεται σε ομάδα ανθρώπων, όπου μαθαίνει να σέβεται και να λειτουργεί με τους κανόνες της. Ανιχνεύονται οι πρώτες ιδιαίτερες δεξιότητες του παιδιού μέσα από το παιχνίδι και τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες του σχολείου. Στην πρωτοβάθμια Εκπαίδευση μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει καλά τη μητρική του γλώσσα μαζί με μια δεύτερη, κάνει και εφαρμόζει σωστά τις τέσσερις πράξεις τις αριθμητικής με εφαρμογές στην καθημερινή πρακτική. Μαθαίνει τη χρήση Η/Υ, ώστε να τον χρησιμοποιεί σε υπάρχοντα Εκπαιδευτικά προγράμματα προσομοίωσης. Μαθαίνει να παρατηρεί τη φύση, συχνά έξω από την αίθουσα διδασκαλίας και να ερμηνεύει βασικά φυσικά φαινόμενα. Καλλιεργείται συστηματικά η αλληλεγγύη και συνοχή των μελών της ομάδας σε όλες τις εκδηλώσεις.
Για οποιοδήποτε άλλο μάθημα χρησιμοποιούνται σύγχρονα μέσα διδασκαλίας (βίντεο, internet, κινηματογραφικές ταινίες, Η/Υ κ.α). Όλες οι εργασίες γίνονται στο Σχολείο.
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση – Γυμνάσιο-Λύκειο. Γίνεται αυστηρός προσδιορισμός των μαθημάτων που επιτρέπεται να δίνονται εργασίες εκτός σχολικής αίθουσας και των μαθημάτων που πρέπει να γίνονται αποκλειστικά και μόνο στο εργαστήριο ή στην αίθουσα χωρίς εξετάσεις, διαγωνίσματα, εργασίες εκτός σχολείου. Τα μαθήματα εργαστηριακού χαρακτήρα (π.χ. οικιακή οικονομία , τεχνολογία, κ.α.), να γίνονται αποκλειστικά και μόνο στο χώρο του Σχολείου χωρίς ανάθεση εργασιών στο σπίτι. Επιμένω ότι το Σχολείο πρέπει να είναι χώρος μάθησης και όχι χώρος εξέτασης για το τι έμαθε ή τι εργασία έκανε ο μαθητής στο σπίτι του, που είναι η κύρια αιτία για την άνθιση της παραπαιδείας. Το ωράριο λειτουργίας των Γυμνασίων και Λυκείων είναι εξοντωτικό για τους μαθητές. Τα Αναλυτικά προγράμματα διδασκαλίας χρειάζονται ριζική αναμόρφωση και προσαρμογή για τη χρήση εργαστηρίων, προβολή ταινιών, δυνατότητα αναζητήσεων και εργασιών μέσω του διαδικτύου, Εκπαίδευσης
εκτός σχολικής αίθουσας, χρήσης βιβλιοθηκών κ.λ.π. Απεμπλοκή από το πανάρχαιο σύστημα κουδούνι –αυστηρό 45λεπτο –κουδούνι-διάλλειμα-κουδούνι -45λεπτο και πάλι από την αρχή που παραπέμπει σε φυλακισμένους με τα απαραίτητα διαλλείματα τους. Τίθενται συγκεκριμένοι διδακτικοί στόχοι σε κάθε μάθημα και αποφεύγουμε το μοναδικό διδακτικό βιβλίο που οδηγεί στη στείρα αποστήθιση της ύλης από πολλούς μαθητές. Η όποια πρόσθετη διδακτική στήριξη γίνεται μέσα στο Σχολείο σε όσους μαθητές έχουν ανάγκη. Αποσύνδεση του Λυκείου από το Πανεπιστήμιο.
Η δυνατότητα επιλογής πολλών μαθημάτων όμως μέσα στο Σχολείο λειτουργεί στην πράξη με εξαιρετική δυσκολία και ιδιαίτερα σε μικρές σχολικές μονάδες, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται Δημόσια σχολεία διαφορετικών ταχυτήτων και δυνατοτήτων επιλογής. Σήμερα π.χ. το γραμμικό και ελεύθερο σχέδιο που είναι μάθημα επιλογής σε ελάχιστα περιφερειακά σχολεία διδάσκεται. Έτσι στην πλειοψηφία τους οι μαθητές των περιφερειακών σχολείων σχεδόν αποκλείονται από τη δυνατότητα σπουδών στην αρχιτεκτονική ή όπου αλλού απαιτείται γραμμικό ή ελεύθερο σχέδιο. Ο τίτλος επάρκειας στην δεύτερη γλώσσα δίνεται από το σχολείο και αποτελεί έγκυρο και αναμφισβήτητο στοιχείο, όπου χρειαστεί. Ας σταματήσει αυτός ο σκληρός ανταγωνισμός για τη εισαγωγή των μαθητών στα Πανεπιστήμια. Η κάθε Σχολή ορίζει ελάχιστο βαθμολογικό όριο στα μαθήματα που την ενδιαφέρουν και οι μαθητές που ικανοποιούν τις προϋποθέσεις εγγράφονται σ΄ αυτή. Το απολυτήριο αποκτάται με ενδοσχολικές εξετάσεις από κεντρική τράπεζα θεμάτων και καθιερώνεται σύστημα ελέγχου και σταθερών κριτηρίων για την αξιοπιστία αξιολόγησης των μαθητών στη Σχολική μονάδα.
Οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης του Εκπαιδευτικού συστήματος περνάει κατ΄ ανάγκη από τους Εκπαιδευτικούς. Τίποτε δεν προχωρά ερήμην τους, όσο αγαθές και αν είναι οι προθέσεις. Είναι απαραίτητη η εξαντλητική συζήτηση με τους εκπροσώπους της Εκπαίδευσης, ώστε να υπάρξει η στοιχειώδης συναίνεση στα σημεία που τα συντεχνιακά ανακλαστικά προκαλούν σημαντικές δυσκολίες. Ένα αναβαθμισμένο Εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να υπηρετείται από υποβαθμισμένους Εκπαιδευτικούς. Απαιτείται γενναία ηθική και οικονομική αναβάθμισή τους. Αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα και συνεχής επιμόρφωση στελεχών και Εκπαιδευτικών. Η αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού είναι απαραίτητο στοιχείο για την ποιότητα του Δημόσιου Σχολείου, αλλά μόνο σε περιβάλλον διαφάνειας και αξιοκρατίας στην επιλογή των στελεχών".