Ο απολογισμός της..."Ορεστιάδας"

Τίτλοι τέλους για την συγκλονιστική "ιστορία" της Ορεστιάδας. Κατάληξη μοιραία, τραγική και απροσδόκητη. Διάψευση προσδοκιών, κατάρρευση μύθων και φαντασιώσεων,παράπλευρες απώλειες, κοινωνική σύγχυση και κρίση συνθέτουν την "κινηματογραφική" εικόνα της υπόθεσης των δύο μικρών παιδιών από την Ορεστιάδα.

Συναισθήματα έντονα, αντιφατικά, περίεργα: ψυχρολουσία, απογοήτευση, θλίψη, πόνος, οργή, περισυλλογή, προβληματισμός, σκέψη, σύγχυση,αυτοκριτική.

Και τώρα τί; Το φάντασμα της λήθης πλανάται επικίνδυνα. Είναι εκείνη η θλιβερή - επικίνδυνη γραμμική εξέλιξη των πραγμάτων που τείνει να κυριαρχεί σε τέτοιου είδους καταστάσεις: επιχείρηση απόδοσης ευθυνών, ενστικτώδεις αντιδράσεις, άναρθρες κραυγές, φλύαρη κοινωνική κριτική, τηλεοπτικός "διαλογισμός" και τελικά...λήθη, τίποτα.

Η υπόθεση της Ορεστιάδας σημαίνει πολλά περισσότερα από μία τραγική ιστορία σε μία μικρή, "μακρινή" πόλη. Υπερβαίνει τα στενά όρια μίας τοπικής κοινωνίας και εκτείνεται παντού: πολιτεία, θεσμοί, κοινωνία, πολίτες εμπλέκονται θεσμικά, πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά στην ιστορία. Υπερβολικό ή μη, αφορά όλους μας.

Το τραγικό αποτέλεσμα της "περιπέτειας" των μικρών Ρομά φαίνεται σαν μοιραία συνέχιση ενός βίου που μοιάζει με επικίνδυνο "παιχνίδι": κοινωνικός αποκλεισμός, απομόνωση, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, σχολική αποτυχία, αμάθεια, ανομία, επαιτεία. Επικίνδυνο παιχνίδι υπό το αδιάφορο, κυνικό και ανόητο βλέμμα πολιτείας και κοινωνίας, που εξαντλούν την κοινωνική τους ευαισθησία στη διαμόρφωση συνθηκών για την - απλή -λειτουργική συμβίωση (γκετοποίηση) με τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Τα προβλήματα μεγάλα, ορατά και επίμονα, αλλά η αντιμετώπιση μυωπική, φοβική, στερεοτυπική και καιροσκοπική (πολιτικές σκοπιμότητες).

Διόλου απροσδόκητα, η μερολοψία και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις "ενσωματώθηκαν" στην επιχειρησιακή εξέλιξη και αντιμετώπιση της υπόθεσης. Στο εξαιρετικό του άρθρο υπό τον τίτλο "Στερεότυπα που σκοτώνουν" ο Π. Μανδραβέλης διερωτάται: "Αλήθεια, αν τα παιδάκια δεν ήταν Ρομά θα γινόταν τόσο εύκολα αποδεκτή η εξήγηση της «πώλησης»; Αν δεν λέγονταν Αμέτ και Αϊχάν δεν θα ήλεγχε κάποιος την εικασία της μητέρας τους ότι ο εν διαστάσει σύζυγός της έδωσε τα παιδιά για υιοθεσία";, και συνεχίζει... "Η ευθύνη βεβαίως για την τραγική αυτή κατάληξη ανήκει στις διωκτικές αρχές μόνο που τα στερεότυπα δεν περιορίστηκαν στην αστυνομία. Ο τρόπος με τον οποίο τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποδέχτηκαν το σενάριο της «πώλησης των δύο παιδιών» δείχνει ότι η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη για τέτοιου τύπου εξηγήσεις".

Κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι το "απόσταγμα" της υπόθεσης: πίσω από την εφήμερη θλίψη για τους μικρούς Αμέτ και Αϊχάν, οφείλουμε να σκεφτούμε τους χιλιάδες μικρούς "αδερφούς" τους που "φλερτάρουν" με το μοιραίο σε συνθήκες εξαθλίωσης, αποκλεισμού και απομόνωσης (ασθένειες, ναρκωτικά, παραβατικότητα, φυλακές...). Και, βέβαια, να κάνουμε σκληρή και επίμονη αυτοκριτική για την ευκολία που υιοθετούμε αβάσιμες εκτιμήσεις και απόψεις επηρεασμένοι από ρηχές σκέψεις και στερεότυπα, κλεισμένοι στο δικό μας, φαινομενικά βολικό, κόσμο.