Πρόκειται για μία κοινή θεωρητική και εμπειρική διαπίστωση: η συσχέτιση μορφωτικού επιπέδου και κινδύνου οικονομικής επισφάλειας είναι αρνητική. Όσο χαμηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος έκθεσης στη φτώχεια και αντίστροφα. Σχετικές έρευνες για την κοινωνική πολιτική και το εργατικό δυναμικό υποδεικνύουν ότι, ποσοστό άνω του 80% των φτωχών δεν έχουν ολοκληρώσει τη φοίτηση στην πρωτοβάθμια ή στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ή είναι αναλφάβητοι). Αναμφίβολα, όσοι αποτυγχάνουν να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της φτώχειας. Εδώ, τίθεται μετ' επιτάσεως το ζήτημα του αυξημένου ποσοστού των μαθητών που παρατούν το σχολείο σε μικρή ηλικία (σχολική αποτυχία). Ενδεικτικά, μερικοί παράγοντες που εξηγούν το φαινόμενο είναι η φτώχεια ή το χαμηλό εισόδημα της οικογένειας, οι 'μαθησιακές' δυσκολίες που διαμορφώνουν αισθήματα κατωτερότητας και απογοήτευσης, ο κοινωνικός αποκλεισμός στο σχολικό περιβάλλον και η απόρριψη(βλ. παιδιά μεταναστών, ρομά) η αμέλεια - αδιαφορία....Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά που αναγκάζονται ή επιλέγουν να παρατήσουν το σχολείο προέρχονται από οικογένειες με ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα, με γονείς που -συνήθως- έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Υπό αυτή την έννοια, η αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος σ΄ αυτό το πεδίο δημιουργεί αναπότρεπτα έναν μηχανισμό αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων. Η ευρωπαϊκή εμπειρία προσφέρει ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα: οι χώρες με μειωμένη ανισότητα και υψηλά επίπεδα κοινωνικής συνοχής έχουν αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα με εξαιρετικές επιδόσεις. Π.χ. στην σκανδιναβία (nordic countries) περίπου το 90% των νέων 25 - 34 ετών έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (40% συνεχίζουν στο πανεπιστήμιο). Στον αντίποδα, στην Πορτογαλία και στην Ελλάδα τα ποσοστά είναι 43% και 57% αντίστοιχα (19% και 25% τα αντίστοιχα ποσοστά για το πανεπιστήμιο). Μάλιστα, εξαιρετικό ενδιαφέρον ως προς το εύρος των ανισοτήτων στην Μ.Βρετανία (παρά τα υψηλό επίπεδο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), έχει το στοιχείο ότι 1 στα 4 παιδιά παρατούν το σχολείο (βλ. για τα στοιχεία και για μία ενδιαφέρουσα άποψη για συζήτηση το άρθρο του P. White). Μερικές σκέψεις για συζήτηση και προβληματισμό:
- θεωρώ ότι απαιτείται μία αναμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής με κεντρική στόχευση την αναγνώριση των μαθητών υψηλού κινδύνου (προς παραίτηση) και την παροχή εξατομικευμένης συμβουλευτικής και υλικής υποστήριξης προκειμένου να ενισχυθούν οι δυνατότητες αποτροπής.
- θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμη η πρακτική και ουσιαστική επιβράβευση της προσπάθειας. π.χ, μαζί με τα βραβεία αριστείας μπορεί να θεσπιστεί ένα βραβείο (ηθική ή/και υλική υποστήριξη) για τους πιο βελτιωμένους μαθητές, προκειμένου να δίνονται κίνητρα στους μαθητές που ξεκινούν από τα χαμηλά να βελτιωθούν στη συνέχεια και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση.
- δίνω ιδιαίτερη σημασία σε ένα νέο, δημιουργικό, καινοτόμο αυτοδιαχειριστικό ρόλο των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων. Οι σύλλογοι σε συνεργασία με τους διδάσκοντες έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν ταχύτερα τους μαθητές υψηλού κινδύνου και έχοντας επαρκή γνώση των κοινωνικών και οικογενειακών τους δεδομένων να προσφέρουν εξειδικευμένη και αποτελεσματική υποστήριξη
Αυτά ως ενδεικτικές προτάσεις. Περιμένω και τη δική σας γνώμη (κριτική, διαπιστώσεις, προτάσεις κτλ.)
Αναρτήσεις
23 comments:
Στο βιβλίο του "Equality of Educational Opportunity" (Washington DC: US Government Printing Office, 1966) ο κοινωνιολόγος James S.Coleman ύστερα από έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι: "Inequalities imposed on children by their home, neighbourhood and peer envirmonment are carried along to become the inequalities with which they confront adult life at the end of school" (σελ.325). Σε ανάλογα συμπεράσματα μέσα από μια πιό "ταξική" ανάλυση καταλήγουν και οι Χ.Κάτσικας-Γ.Κ.Καββαδίας: "Το σχολείο και η εκπαίδευση συνολικά επιδιώκεται να αντιστοιχηθούν άμεσα στην κοινωνική -ταξική θέση του κάθε ατόμου. Μόνον έτσι ο μαθητευόμενος από τα πρώτα του βήματα, θα αντιλαμβάνεται και τα περιθώρια εξέλιξής του. Το σχολείο που θα φοιτά, η περιοχή που θα ζεί, η οικονομική δυνατότητα της οικογένειάς του, θα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη μετέπειτα πορεία του(...)" ("Κρίση του Σχολείο και Εκπαιδευτική Πολιτική", Gutenberg, 1998). Πασχάλη με εκπλήσσει το ποσοστό του μόλις 57% των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Δεν είχα ποτέ συνειδητοποιήσει ότι κυμαίνεται ακόμα σε τόσο χαμηλά επίπεδα... Βρίσκω πολύ καλή την ιδέα του αναβαθμισμένου ρόλου των συλλόγων γονέων με μια επιφύλαξη: Με φοβίζει το σύνδρομο των "τοπικών κοινωνιών" όπως ενίοτε εμφανίζεται στη χώρα μας. Θα παρενέβαινε πχ ένας σύλλογος γονέων για να συνεχίσουν τις σπουδές τους παιδιά αλλοδαπών οικογενειών που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το σχολείο για να εργαστούν, όταν αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των αλλοδαπών παιδιών στο σχολείο? Σε ότι αφορά την αναμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής με κεντρική στόχευση την αναγνώριση των μαθητών υψηλού κινδύνου που αναφέρεις, συμφωνώ απόλυτα. Σε μια εποχή ποικιλομορφίας και πολλαπλών επιπέδων ανάγνωσης των προβλημάτων, πιστεύω ότι οι στοχευμένες δράσεις και παρεμβάσεις είναι εκείνες που μπορούν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στην οικονομία και την κοινωνία. Μπράβο για την επιλογή του θέματος, νομίζω την έχουμε παραμελήσει λίγο την εκπαίδευση τον τελευταίο καιρό στα blog μας:)
@Αγαπητέ Πασχάλη, το θέμα σου είναι πολύ σημαντικό γιατί υποδεικνύει ένα βασικό τρόπο αναπαραγωγής των ανισοτήτων. Για το θέμα αυτό είχα διαπιστώσει και εγώ αυτά: "Ένας κυνικός επαγγελματικός προσανατολισμός.
Τα μέτρα που προτείνεις βοηθάνε αλλά νομίζω ότι δεν είναι αρκετά γιατί το θέμα είναι πολύ περίπλοκο και βαθύτερο. Τα στατιστικά που αναφέρεις τα έχω δει και εγώ.
Ειλικρινά αυτή η δραματική ανισότητα που προέρχεται και από την εκπαίδευση δεν ξέρω πως μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα.
Πάντως έχω την εντύπωση ότι τα πράγματα χειροτερεύουν.
Καλημέρα Διονύση,
Σ' ευχαριστώ για τις πολύ χρήσιμες παραπομπές. Είναι πολύ εύστοχο το σχόλιο για τους Συλλόγους...
Όντως, είναι κρίσιμο ζήτημα η αντιμετώπιση των παιδιών των μεταναστών, που εκ των πραγμάτων λόγω εξοικείωσης με τη γλώσσα, χρόνου προσαρμογής και οικονομικής στενότητας εκκινούν από διαφορετική αφετηρία και ο κίνδυνος να παρατήσουν το σχολείο είναι σχετικά μεγαλύτερος. Το ερώτημά σου είναι δύσκολο να απαντηθεί. Αναμφίβολα, υπάρχουν συντηρητικές τοπικες και "σχολικές" κοινωνίες, όπου τα αισθήματα ξενοφοβίας και μη ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα διευρύνουν το πρόβλημα. Ωστόσο, υπάρχουν και διαφορετικές περιπτώσεις. Σίγουρα, απαιτείται ένας ευέλικτος κεντρικός σχεδιασμός προσαρμοσμένος στις ανάγκες κάθε τοπικής κοινωνίας με εξειδικευμένη συμβουλευτική πληροφόρηση και υποστήριξη, που να ενσωματώνεται σε γενικό πλαίσιο της μεταναστευτική μας πολιτικής. Παράλληλα, επισημαίνω τον κρίσιμο ρόλο του διδάσκοντα, όπου το υψηλό αίσθημα της κοινωνικής και παιδαγωγικής ευθύνης πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή εκπαίδευση για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων. Επίσης, απαιτείται μία ενεργότερη συμμετοχή των ψυχολόγων που απασχολούνται στην εκπαίδευση για την προληπτική αντιμετώπιση του φαινομένου.
Αναμφίβολα. το ζητήματα της εκπαίδευσης είναι από τα πιο σημαντικά και προσπαθώ να τα αναδεικνύω από αυτό το blog. Άλλωστε, παρατηρείται μία σχετική παραμέληση του σχολείου στη δημόσια συζήτηση. Είναι καλό να το θυμόμαστε και όταν δεν έχουμε καταλήψεις!
Καλημέρα Greek Rider,
έχω δει την παραπομπή σου και νομίζω ότι τοποθετείς το θέμα στη σωστή βάση. Πράγματι, οι σκέψεις που κάνω δεν αποτελούν λύση για θεαματικά αποτελέσματα. Άλλωστε, απαιτείται μία σαρωτική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που να αναμορφώνει πλήρως το σχολείο. Ως προς αυτό μπορούμε να συζητήσουμε εκτενέστερα...Ωστόσο, προσπαθώ να αναδείξω κάποιες ωφέλιμες - άμεσες παρεμβάσεις που να λειτουργούν ως μηχανισμός αποτροπής της παραίτησης από το σχολείο.
Όντως το ζήτημα είναι σημαντικό. Όταν μιλάμε για κοινωνική πολιτική είναι αναγκαίο να ενσωματώνουμε στην ανάλυσή μας τη διάσταση εκπαίδευσης. αναμφίβολα, η σχολική αποτυχία είναι η "μήτρα" των κοινωνικών ανισοτήτων...
Θα σας παραπέμψω σε ένα ενδιαφέρον άρθρο που μιλάει για τη σχέση ευφυίας και μαθητικών επιδόσεων.
http://www.newcriterion.com/articles.cfm/The-age-of-educational-romanticism-3835
Πιστεύω ότι θα ήταν πολύ καλύτερα οι μαθητές των σχολείων να χωρίζονται σε τμήματα όχι βάσει αλφαβητικής σειράς αλλά με βάση την ευφυία και τη βαθμολογία τους. Με αυτό τον τρόπο η διδασκαλία θα μπορούσε να προσαρμοστεί στις ανάγκες τους και τις ικανότητες τους.
Οι μαθητές που δεν τα καταφέρνουν στα μαθήματα και δεν έχουν ελπίδα λόγω IQ να ανακάμψουν, θα πρέπει κατευθύνονται στην καριέρα του τεχνίτη. Κάτι τέτοιο γίνεται στη Γερμανία με τους Meister και τους Facharbeiter:
“Germany is good example of dealing with sub-par kids. There exists a 3-tiered education system here where kids who are not academic material are weeded out fairly early on (age 14-16) and sent on an artisan track. Many eventually become Meister, which is an arduous 5-year qualification procedure after the initial artisanship training (2 years) and basically authorizes an artisan to open his own business and train other artisans. As a Meister these artisans often make more money than engineers and other professionals, typically EUR 150-250 per hour, depending in their skill. Those artisans who don’t make Meister get more advanced training and become Facharbeiter, specialized artisans.
...
Most of these workers would fail in academia and are not college material but their handiwork brings joy to everyone and boosts the country’s standing and economy. In addition many of them are fairly wealthy and form the backbone of the economy."
https://www.blogger.com/comment.g?blogID=9430835&postID=3374599087611952561
Όσο για τους τσιγγάνους και τους μετανάστες, η λύση του προβλήματος δε μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την απογκετοποίηση και την ενσωμάτωση τους στην κοινωνία. Και θα πρέπει να σταματήσει η οικονομική εκμετάλλευση των μεταναστών - όλοι να παίρνουν το νόμιμο μεροκάματο και να ασφαλίζονται κανονικά.
@Πασχάλη, αισθάνομαι ότι το μεγαλύτερο λάθος της εκπαίδευσης είναι η παπαγαλία, θα πρέπει να απαγορευτεί δια νόμου. Η ανάπτυξη, βέβαια, κριτικής σκέψης δεν είναι εύκολη αλλά μπορεί να οδηγήσει τους "κακούς" μαθητές σε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για συμμετοχή. Έχει πολύ ενδιαφέρον το θέμα της δυσλεξίας και πως αυτή τυποποιεί τους μαθητές με κριτήριο την παπαγαλία.
KL
σ' ευχαριστώ πολύ για την παρέμβασή σου.
Πολύ σωστές οι παρατηρήσεις των δύο τελευταίων παραγράφων. Άλλωστε, έχω ήδη επισημάνει σε προηγούμενο σχόλιο ότι η διάσταση της εκπαίδευσης είναι αναγκαίο να ενσωματωθεί στο πλαίσιο της ευρύτερης μεταναστευτικής πολιτικής για την αποτελεσματική κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών.
Σχετικά με το βασικό σου σχόλιο θα κοιτάξω με ενδιαφέρον το άρθρο που μας παραπέμπεις. Η διάσταση που θέτεις θα μπορούσε να τεθεί προς συζήτηση και διάλογο στο πλαίσιο μία εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στο τομέα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Ομολογώ ότι δεν έχω αποκρυσταλλωμένη άποψη ως προς το θέμα. Ίσως κάποιος ειδικότερος σε παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά θέματα να έχει καλύτερη εξοικείωση με αυτή την πρόταση. Πιθανότατα, διακρίνω ένα trade - off μεταξύ του στόχου για μία ορθολογική "διαχείριση" του μαθητικού πληθυσμού βάσει των πνευματικών και διανοητικών τους ικανοτήτων που - πιθανώς - να κατανέμει καλύτερα τις δεξιότητες - ταλέντα με τις επαγγελματικές προοπτικές και, από την άλλη πλευρά, την εμφάνιση αρνητικών επιπτώσεων στην εκπαιδευτική - κοινωνική συνοχή από μία εκπαιδευτική πολιτική "διακρίσεων". Ενδεχομένως, για τους υποστηρικτές της ιδέας αυτή η σχέση ανταλλαγής να είναι στρεοτυπική, ωστόσο διατηρώ ορισμένες επιφυλάξεις. Θα διαμορφώσω άποψη εφόσον κάνω μία συγκριτική ανάλυση των αποτελεσμάτων στα εκπαιδευτικά συστήματα που βρίσκει εφαρμογή αυτή η πρόταση και του πιθανού κοινωνικού κόστους. Σίγουρα, είναι μία άποψη προς συζήτηση και προβληματισμό.
Αναμφίβολα, η αναμόρφωση του συστήματος επαγγελματικού προσανατολισμού και η αξιοποίηση των ιδιαίτερων κλίσεων και ταλέντων κάθε μαθητή είναι απαραίτητα στοιχεία για την αποτελεσματική λειτουργία του σχολείου. Δίνω έμφαση στην κλίση και στο ταλέντo ώστε να αποδεσμευτούμε λιγάκι από την μονοδιάστατη προσέγγιση στο IQ.
Greek Rider,
Συμφωνώ απόλυτα
Αγαπητέ Πασχάλη, έφερες ένα πολύ σπουδαίο θέμα στο τραπέζι....και φυσικά αυτό αρχίζει απο τη Α/θμια και ΔΕΝ τελειώνει καν στην Γ/θμια....εφόσον υπάρχει και η δια βίου μάθηση....
Κατ'άρχήν δεν μου αρέσουν καθόλου οι διαχωρισμοί που βασίζονται είτε σε οικονομικά κριτήρια είτε σε διαχωρισμούς με βάση τη πνευματική ικανότητα και το IQ...Το σχολείο είναι φυτώριο και γι' αυτό δεν μπορεί να λειτουργεί με αποκλεισμούς.
Πέρα βέβαια απο το σύστημα εκπαίδευσης έχει σημασία να δούμε και τους εκπαιδευτικούς κι αυτό γιατί πολλές φορές εξαιτίας τους προωθούνται, μορφώνονται ή απογοητεύονται οι μαθητές...επομένως οι Παιδαγωγικές Σχολές σε επίπεδο ΑΕΙ παίζουν μεγάλο ρόλο στο τι είδους εκπαιδευτικούς παράγουν, ποιές είναι οι γνώσεις όχι μόνο οι εξειδικευμένες αλλά και οι γενικές γνώσεις των μελλοντικών εκπαιδευτικών...
Ενα άλλοο πρόβλημα που έχουν τα ελληνικά σχολεία σε όλα τα επίπεδα είναι και το γεγονός οτι εκεί δεν έχει θεσπιστεί η παρουσία ψυχολόγου ή κοινωνικού λειτουργού έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα εγκαίρως, να λύνονται και να ενθαρρύνονται οι μαθητές να σπουδάσουν...Φυσικά αναγνωρίζω οτι κάποιοι μπορεί και να μη θέλουν και φυσικά μπορούν να κατευθυνθούν προς τεχνικές σχολές...γενικότερα και τα τεχνικά μαθήματα είναι χρήσιμο να υπάρχουν στα σχολεία...πχ ο μαθητής θα πρέπει να ξέρει να αλλάζει μια λάμπα ή να έχε στοιχειώδεις γνώσεις κηπουρικής, ραπτικής κ.α που φαίνονται άχρηστα σε μαι βασική μορφή εκπαίδευσης αλλά δεν είναι καθόλου και μάλιστα σήμερα τείνει να γίνεται απόλυτη ανάγκη....
Παράλληλα, όμως, με το σχολείο θα πρέπει να θεσπιστούν στην ΤΑ πολιτιστικοί όμιλοι εντός των οποίων τα παιδιά θα μπορούν ανάλογα με την ηλικία να συνεργάζονται, να διαβάζουν ή να παίζουν μαζί ώστε να καλλιεργηθεί η κουλτούρα της συλλογικότης και της ενασχόλησης με τα Κοινά (οι Ελληνες έχουν μόλις ένα 9% σε θέματα ενασχόλησης με τα Κοινά ενώ στην Ευρώπη είναι της τάξης 33-35%)...αυτοί είναι οι αυριανοί πολίτες....
Επίσης, θα πρέπει οι μαθητές να συνδέονται με τον κόσμο μέσω των σπουδών τους αλλά και με το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον έτσι ώστε να καλλιεργούν την επικοινωνία που είναι απαραίτητη επίσης όχι με όρους ΜΜΕ αλλά με όρους κοινωνικούς και ανθρωπιστικούς....είπαμε είναι και οι αυριανοί πολίτες...
Για μένα όλα αυτά συνάδουν παράλληλα με τα γράμματα γιατί πέρα απο τον αναλφαβητισμό και τη στοιχειώδη εκπαίδευση υπάρχει και η καλλιέργεια για και προς την εκπαίδευση η οποία δεν καλύπτει μόνο τα νούμερα και τα γράμματα....
Θα επανέλθω σχετικά με τις προτάσεις σου που συμφωνώ αλλά και επιπρόσθετα με άλλες παρατηρήσεις....:)
Ελένη,
η παρέμβασή σου είναι πολύ ουσιαστική και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Συγκρατώ ιδιαίτερα τις προτάσεις για την προέκταση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στη διαμόρφωση και τη διάπλαση του χαρακτήρα των μαθητών μέσω νέων και καινοτόμων διαδικασιών έξω από τα παραδοσιακά πρότυπα της σχολικής αίθουσας. Επί της ουσίας, μία τέτοια προοπτική σημαίνει την καλλιέργεια της Παιδείας παράλληλα με την διαδικασία της εκπαίδευσης. Επανερχόμενος στο ζητούμενο του post, θεωρώ ότι η κοινωνικοποίηση των μαθητών μέσω της συμμετοχής σε εκπαιδευτικά - κοινωνικά δίκτυα μπορεί να λειτουργήσει ως ένας αποτελεσματικός αποτρεπτικός μηχανισμός (για την αποφυγή της παραίτησης απο το σχολείο.
Αναμένω και τις νέες σου προτάσεις
Σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις στην εκπαιδευτική - κοινωνική συνοχή, πιστεύω ότι είναι πολύ μεγαλύτερες με το παρών εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο επικεντρώνεται στην προετοιμασία των μαθητών για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο απαξιώνοντας τους κακούς μαθητές. Όλοι θυμόμαστε τις "ευγενείς" προσπάθειες μερικών καθηγητών μας να τους κάνουν να νιώσουν ανίκανοι και άχρηστοι.
Ένα σχολείο στο οποίο ο τρόπος διδασκαλίας και οι εκπαιδευτικοί στόχοι προσαρμόζονται στις εγγενείς ικανότητες των παιδιών είναι σε καλύτερη θέση να προσφέρει γενική παιδεία σε όλους τους μαθητές αλλά και να τους βάλει σε σωστή επαγγελματική τροχιά.
Ας επιχειρήσουμε μια σύγκριση:
Από τη μία έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αφήνει στο περιθώριο της σχολικής ζωής μια κατηγορία παιδιών, τους αποδίδει απολυτήριο χαριστικά και τα ρίχνει απροετοίμαστα στην αγορά εργασίας.
Απο την άλλη έχουμε ένα σύστημα που βάζει την κάθε ξεχωριστή κατηγορία παιδιών στο επίκεντρο της σχολικής ζωής, τους δίνει όσα εφόδια ζωής μπορούν να αποκτήσουν και τους ανοίγει επαγγελματικούς δρόμους.
Ποιό σύστημα είναι πιο δίκαιο?
Αγαπητέ ΚL,
με τη νέα σου παρέμβαση θέτεις πολύ σωστά ένα μείζον ζήτημα, που νομίζω ότι αποτελεί σημείο αναφοράς για μία αποτελεσματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: την αποδέσμευση της σχολικής εκπαιδευτικής διαδικασίας από την προετοιμασία για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι εμπειρίες μας είναι αρκούντες πειστικές για το γεγονός της υποβάθμισης του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού ρόλου του σχολείου λόγω της στενής σύνδεσής του με τις εισαγωγικές εξετάσεις.
Θεωρώ ότι, συμφωνούμε πως ο ουσιαστικός ρόλος του σχολείου έγκειται αφενός στην προσφορά γενικής παιδείας υψηλού επιπέδου που να συνθέτει την ανάγκη της μάθησης (γνώσεις) με την ανάπτυξη κριτικών ικανοτήτων και αφετέρου τη ορθολογική ανάδειξη των ειδικών δυνατοτήτων κάθε μαθητή ώστε να διαμορφώνονται ευνοϊκές προϋποθέσεις για ένα σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό. Όντως, προς την κατεύθυνση αυτή μπορούμε να σκεφτούμε ορισμένες ευέλικτες διαφοροποιήσεις των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ώστε να υπάρχει μία κατανομή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, τις προτιμήσεις τους και τις ιδιαίτερες κλίσεις τους.
Τα κρίσιμα ερωτήματα είναι: α) πότε μπορεί να γίνει αυτός ο διαχωρισμός και β) με ποια κριτήρια. Εδώ μπορούμε να κάνουμε αρκετές υποθέσεις και να αναλύσουμε διαφορετικές περιπτώσεις.
Π.χ. αν υπάρχει διαχωρισμός από το δημοτικό ή/ και το γυμνάσιο με κριτήριο ειδικά τεστ μέτρησης της πνευματικής ικανότητας και εγρήγορσης (IQ) τότε το κοινωνικό και ψυχολογικό κόστος για τους "λιγότερο" ικανούς θα είναι αρκετά υψηλό. Πιθανώς, η μειωμένη αυτοπεποίθηση, η έλλειψη εμπιστοσύνης και η κρίση προσδοκιών να δημιουργήσουν κρίσιμα προβλήματα.
Νομίζω ότι, οι σκέψεις μας πρέπει να στραφούν στο Λύκειο, όπου η ηλικία των μαθητών είναι ενδεικτικότερη για τις κλίσεις, τα ταλέντα τους και - ενδεχομένως - για τις επαγγελματικές τους προσδοκίες. Ως προς το κριτήριο για τη συμμετοχή στα προγράμματα ευέλικτης εκπαίδευσης (κάτι σαν τις κατευθύνσεις, αυτό μπορεί να γίνει π.χ. με τη μελέτη σε συνεργασία μαθητή-δασκάλου (πιθανώς και των γονέων) ενός φακέλου εκπαιδευτικής σταδιοδρομίας στην προηγούμενη βαθμίδα (επιδόσεις, κλίσεις, ταλέντα, συμπεριφορά, εκπαιδευτικά ενδιαφέροντα ...), συνεντεύξεις και συμβουλευτική υποστήριξη από ειδικούς επαγγελματικού προσανατολισμού κτλ. Εν πάσει περιπτώσει, έναν καινοτόμο και δημιουργικό εκπαιδευτικό μηχανισμό που είναι ικανός να προσφέρει μία συστηματική καθηδήγηση σε κάθε μαθητή, προκειμένου ο ίδιος να κάνει τις καλύτερες δυνατές επιλογές. Ταυτόχρονα, ένα σύστημα με ικανό βαθμό ευελιξίας ώστε να μπορεί ο μαθητής έυκολα να δοκιμάζει πολλές επιλογές δίχως τον φόβο μίας πρώιμης αποτυχίας. Τέλος, μη ξεχνάμε και τους δύο θεμελιώδεις στόχους: γενική παιδεία υψηλού επιπέδου, κριτική σκέψη. Όποια επιλογή σταδιοδρομίας και αν κάνουν οι μαθητές, πάνω από όλα γίνονται πολίτες...
Homo Sapiens αποσαφηνίζεις τις παραμέτρους του ζητήματος πολύ εύστοχα.
Συμφωνώ ότι οι όποιες διαφοροποιήσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος σε σχέση με τον επαγγελματικό προσανατολισμό θα πρέπει να γίνονται σε μεγαλύτερη ηλικία, μιας και ο βασικός στόχος του σχολείου να είναι να φτιάξει καλλιεργημένους και ορθολογικά σκεπτόμενους πολίτες.
Ωστόσο και στις μικρές ηλικίες θα πρέπει η διδασκαλία, όχι ως προς το περιεχόμενο αλλά ως προς τον ρυθμό και τη μέθοδο, να προσαρμόζεται στις ανάγκες του μαθητή για καλύτερα αποτελέσματα. Η εναλλακτική είναι τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα που όμως κλέβουν πολύτιμο χρόνο απ' τα παιδιά.
Σχετικά με την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερο ένα σύστημα με εξετάσεις τύπου SAT.
Σχετικά με την επιτυχία του υποδείγματος Nordic ας σημειωθεί
1.-Υπάρχει μια κοινωνική δυναμική που οδηγεί τους νέους από πολύ μικρώτερες ηλικίες ,σε αυτόνομους ρόλους μακρυά από την "κλασσική" οικογένεια.Αυτομάτως η παιδεία έχει ένα στοιχείο "ιδιοκτησίας" του ατόμου για την επόμενη ζωή του.
Στο νότο η υπερπροστατευτική οικογένεια εκτός όλων των άλλων τραγελαφικών ,τοποθετεί την παιδεία στο επίπεδο των υποχρεώσεων των νέων.
2.-Το δημόσιο σχολείο λειτουργεί αποκεντρωμένο,αυτόνομο με έλεγχο αποτελεσμάτων (όχι βαθμών) και αξιολόγηση (με άμεσα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα)και διαρκή επιμόρφωση .Εχω μόνο πικρό χαμόγελο για την κατάσταση στο ελληνικό σχολείο και ξυνό χαμόγελο για τα όνειρα της "εκπαιδευτικής αριστεράς" (αξιολόγηση????)
Τέλος καθώς η κουβέντα προχωρά προς το αιώνιο ζήτημα των εισαγωγικών εξετάσεων και των φροντιστηρίων,ας μου επιτραπεί η πεποίθηση ότι με β βαθμια εκπαίδευση χωρίς κανένα ίχνος αξιολόγησης δεν γίνεται τίποτα.
Τα φροντιστήρια υπάρχουν καθώς αποτελούν de facto αξιολογούμενες (από τους μαθητές και γονείς) μονάδες,αντίθετα προς το λυκειο το οποίο από οργανωσιακή άποψη είναι σε κατάσταση Νεάντερταλ (με ευθύνη και των εκπαιδευτικών)και διοικείται με συστήματα που παραπέμπουν σε ονομαστική στρατιωτική πειθαρχία αλλά ουσιαστικά management "λούφα και παραλλαγή"
Θα συμφωνήσω με τον/την ΙΙs στο θέμα της αξιολόγησης αλλά το ζήτημα είναι και πάλι:
α)κριτήρια αξιολόγησης;
-Ποιός τη διορίζει;
β)Έπιτροπή αξιολόγησης;(ποιοί και με ποίά κριτήρια;Σύνθεση;
γ)Τρόπος(μέθοδος) αξιολόγησης;
δ)Απο ποιούς; (γιατί π.χ. στην Γ/θμια οι φοιτητές πολλές φορές δεν πατάνε για να γνωρίζουν )
ε)αξιολόγηση επιτροπής αξιολόγησης κατά τακτά χρονικά διαστήματα;
Αυτά για το σοβαρό θέμα της αξιολόγησης αλλά και του απολογισμού γενικά σε θέματα που κάποιοι έχουν αναλάβει ευθύνη....στην Ελλάδα δεν έχουμε καθόλου αυτή τη κουλτούρα και επομένως όταν μας προκύπτει την κάνουμε μια απο τα ίδια αφού για μια ακόμα φορά αδυνατίζουμε το θεσμό εξαιτίας των διαπροσωπικών, διακομματικών, διασυνετεχνιακών σχέσεων.
Πασχάλη, συμφωνώ με την επιβράβευση/αριστεία που λες...ακόμα και οι Αμερικάνοι μπορεί να κάνουν κάποιο 'κυμά' αλλά έχει επιβράβευση για τη δουλειά του....δίνονται bonus στη δουλειά...ποικίλες υποτροφίες, υποστήριξη δεν είσαι ένα νούμερο απλά αλλά κάποιος με ταυτότητα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όταν δουλεύεις.
Τελικά η καταξίωση/αναγνώριση επιστρέφει στο ίδιο το σύστημα αλλά το σύστημα εκπαίδευσης στην πατρίδα μας αυτό δεν το θέτει ως πυρήνα του τρόπου διδασκαλίας...αντίθετα η προχειρότητα, το κέρδος και η προσωπική ανέλιξη είναι τα κυρίαρχα χαρακτηρηστικά....
Φυσικά αναγνωρίζω οτι μπορεί να υπάρχουν εξαιρέσεις εκπαιδευτικών(σπάνια πια) που είναι οι γνωστοί άνθρωποι ορχήστρα ...αλλά αυτά δεν τα αφήνεις στην τύχη σε οτι αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας...βάζεις κανόνες και προσέχεις για να έχεις :)))
LLS,Ελένη,
έχει τεθεί προς συζήτηση ο ακρογωνιαίος λίθο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης: αξιολόγηση. Η εμπειρία από τον σχετικό δημόσιο διάλογο περί τα θέματα της Παιδείας, υποδεικνύει ότι η 'αξιολόγηση' έχει σε μεγάλο βαθμό δαιμονοποιηθεί, λιγότερο ως 'έννοια' και περισσότερο ως 'διαδικασία'. Πολύ σωστά, η Ελένη διατυπώνει ορισμένα ερωτήματα: αξιολόγηση από ποιον, πότε, πώς και γιατί?
Ωστόσο, θεωρώ ότι ο δημόσιος διάλογος σε αυτό το ζήτημα προϋποθέτει ισχυρό βαθμό ωριμότητας και ένα ποιοτικό -πολιτικό και κοινωνικό - άλμα που αποτελεί διασφάλιση του γεγονότος ότι η αξιολόγηση ως πρόταση είναι επι της αρχής αποδεκτή από όλους. Στη δική μας περίπτωση δεν συμβαίνει όυτε το ένα ούτε το άλλο.
Σχετικά με τη διαδικασία αξιολόγησης μπορούμε να κάνουμε μία συγκριτική ανάλυση των συστημάτων που εφαρμόζονται με ιδιαίτερη επιτυχία στο εξωτερικό. Πίσω, όμως, από κάθε επιτυχημένο εγχείρημα και μεταρρύθμιση κρύβεται μία θεμελιώδης έννοια: εμπιστοσύνη!
Τι θέση έχει στη δική μας πολιτική και κοινωνική κουλτούρα η εμπιστοσύνη? Υποθέτω ότι, οι απόψεις μας θα συμπίπτουν...
Συμπίπτουν, δυστυχώς.
Η συνεχής διακίνηση σχολίων,και η αναγνώριση ενός υπόκοφου κοινού μήκους κύματος,μου δίνει την άνεση να το "χοντρίνω"
Όταν για το υπ'αριθμο ένα πρόβλημα της κοιωνίας μας ,(την παιδεία) και για την αξιολόγηση του πολυπληθέστερου ανθρώπινου δυναμικού στον ελληνικό κράτος (των εκπαιδευτικών) εμείς οι "προδευτικοί ανοικτόμυαλοι" σκ αρχίζουμε με τα μα μου,ξέρεις η εμπιστοσύνη ,ασ το για μετά ,κλπ κλπ,αφήνω στην κρίση σας το λογικοφανή επιχειρήματα έχει ο κάθε φοροφυγάς,εισφοροφυγάς,και διεφθαρμένος
Για μένα η δυστοκία της αξιολόγησης εκφράζει την δομική αδυναμία μας να ακαλάβουμε ευθύνη.Και ως γνωστόν ευθύνη σημαίνει κάποτε γίνομαι δυσάρεστος.
Με εκτίμηση
LLs,
συμφωνώ με το σχόλιό σου περί ευθύνης. Όντως συνιστά δομική αδυναμία.
Το σχόλιό μου περί εμπιστοσύνης αφορούσε την απόπειρα μία πιθανής ερμηνείας για το βάλτωμα των σχετικών περί την αξιολόγηση συζητήσεων. Η έλλειψη εμπιστοσύνης υψώνει τείχη για έναν ώριμο διάλογο που απαιτεί συμβιβασμούς και έχει πολιτικό κόστος, καθώς θίγει κατεστημένες δομές, συμφέροντα, νοοτροπίες κτλ.
Οπότε, δεν υπάρχει εκ μέρους μου τουλάχιστον κανενός είδους δισταγμός ή υπαναχώρηση, αν όντως κάτι τέτοιο υπονοείς.
Πάντως, εμείς οι προοδευτικοι ανοιχτόμυαλοι πολίτες, είμαι σίγουρος ότι συμφωνείς lls,είμαστε ενάντια στους δογματισμούς. Αν θέλουμε να μην καταντήσει η αξιολόγηση ένα σκοτεινό μυστήριο και ένα ταμπού, πρέπει να διασαφηνίσουμε και να προσεγγίσουμε σαφήνεια τα ερωτήματα που ετέθησαν παραπάνω. Να είμαι υπέρ της αξιολόγησης δίχως να μπορώ να εξηγήσω με πειστικό τρόπο το γιατί, το πώς, το πότε και από ποιον δεν μου λέει τίποτα.
Γειά σου Homo-Sapiens, επειδη τα νουμερα για την ελλάδα μου φάνηκαν μικρά έψαξα στοιχεια στην εκθεση του OECD για το 2006 νομιζω. (Συγχώρα με αλλά είναι το χούι απ' τη δουλειά μου να διασταυρώνω στοιχεία).
Το ποσοστό που γράφεις σχετικά με αυτούς που τελειώνουν τη δευτεροβαθμια αναγέρεται σε μεγάλες ηλικίες. Στις μικρότερες μεχρι 34 αυτό είναι πάνω από 70%. Όντως το ποσοστό του πληθυσμου με 3-βαθμια εκπαίδευση είναι μεταξυ 20 και 35 % και το ενδιαφέρον είναι ότι δεν υπάρχει διαφορα στα δυο ηλικιακά groups όπως στους αποφοιτους της 2-βαθμιας, πράγμα που σημαινει οτι τα λυκεια εχουν κατεβασει τοσο το επιπεδό τους που τα τελειώνει ο καθενας χωρις διακριση. Μου κάνει εντύπωση επίσης που εινει τοσο μικρο, γιατι νόμιζα ότι μπαινουν σχεδον όλοι σε πανεπιστήμια, ΤΕΙ και τα ρέστα.
Μια άλλη παρατήρηση που έχω να κανω σχετιζεται με το ποσοστό ανεργιας στα στρώματα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Όσο χαμηλότερο, τόσο μικρότερο και το ποσοστό ανεργιας. Σαν Cynical, θα έλεγα τοτε ότι δεν είναι καλό πράγμα να μορφωνόμαστε γιατι η ανεργια θα μας περιμενει στη γωνια!!
thanks cynical,
Έχω μπροστά μου τα σχετικά στοιχεία...
Πάντως στις μικρές ηλικίες το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο συνοδεύεται συνήθως από κακοπληρωμένες mac-jobs δίχως καλές προοπτικές κτλ..Οπότε, προκλητική η πρόταση! :)
Ευχαριστώ για την παρέμβαση
έκανα τυπογραφικο λαθος. για την 3-βαθμια εκπαιδευση το ποσοστο ειναι 20-25% και όχι 20-35%
Δημοσίευση σχολίου